काठमाडौं । सही र सन्तुलित खाना खाँदा तपाईको शरीरलाई समग्र स्वास्थ्य लाभ हुन्छ। उचित खाना खाँदा तपाईँको शरीरमा दीर्घकालीन जोखिमहरू विकास गर्नबाट रोक्छ। अझ नयाँ अनुसन्धानहरूले हाम्रो मानसिक स्वास्थ्य र खाना बीचको सम्बन्ध देखाउँछ। यो सम्बन्धलाई “फुड–मूड ” कनेक्सनको रूपमा पनि चिनिन्छ।
मस्तिष्कको संरचना र कार्यका लागि आहार र पोषक तत्वहरू महत्वपूर्ण छन्। तपाईंको आहार छनोटहरूमा सुधारले कुनै पनि मनोवैज्ञानिक विकारको विकासको जोखिम कम गर्न सक्छ। केही क्लिनिकल अनुसन्धानहरू छन् जसले विभिन्न प्रकारका न्यूरोकेमिकल्सलाई संकेत गर्दछ जुन निश्चित खाना र पोषक तत्वहरूद्वारा प्रभावित हुन्छन्। यहाँ पाँच पोषक तत्वहरू छन् जुन तपाईंको मानसिक स्वास्थ्य सुधार गर्न बुद्धिमानी छनौट हुन सक्छ।
यद्यपि, कहिलेकाहीँ मानसिक स्वास्थ्य समस्या गम्भीर हुन्छ। त्यस्तो अवस्थामा, आफै उपचार गर्ने प्रयास नगर्नुहोस् तर आफ्नो चिकित्सकलाई सम्पर्क गर्नुहोस् र आफ्नो परिवारसँग कुरा गर्नुहोस्।
१) ओमेगा—३
—ओमेगा–३ (पोलिअनस्याचुरेटेड फ्याट) ले स्वास्थ्यमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ र न्यूरोनल संरचना र कार्यलाई कायम राख्न पनि मद्दत गर्छ। डिप्रेसन, पोस्ट–ट्रमाटिक स्ट्रेस डिसअर्डर जस्ता समस्याहरूको लक्षणहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्न ओमेगा–३ सप्लिमेन्टको उपभोग लाभदायक हुन्छ। यो चिन्ताको कम जोखिमसँग पनि सम्बन्धित छ। ओमेगा–३ ड्राइ फ्रुट्स, विभिन्न बिज र ओइस्टर जस्ता खानेकुरामा पाइन्छ, यद्यपि सार्डिन, साल्मन जस्ता तैलीय माछामा सबैभन्दा बढी मात्रामा पाइन्छ।
२) बी कम्प्लेक्स भिटामिन र फोलेट
—भिटामिन बीको मस्तिष्क रसायनहरुको उत्पादनमा एक महत्वपूर्ण भूमिका छ। यो हाम्रो शरीरमा सेलुलर र मेटाबोलिक प्रक्रियाहरूको लागि पनि महत्त्वपूर्ण छ।
डिप्रेसनका धेरैजसो जनसङ्ख्यामा फोलेट (बी ९) को कमी भएको पाइन्छ, किनभने तिनीहरू एन्टिडिप्रेसन्टहरूलाई प्रतिक्रिया दिन असमर्थ छन्। धेरै अध्ययनहरूले फोलेटको सिंथेटिक रूप, फोलिक एसिड प्रभाव एक एन्टिडिप्रेसन्ट भएको देखाउँछ।
भिटामिन–बी युक्त खानेकुराहरु – प्रशोधन नगरिएको मासु, अण्डा, चीज, डेयरी, सम्पूर्ण अन्न र नट्समा फोलेट पाइन्छ। फोलेट युक्त खानाहरू पातदार हरियो सागसब्जी, फलफूल, सम्पूर्ण अन्न, र नट्स हुन्।
३) खनिजहरु
—म्याग्नेसियम, जिङ्क र आइरन जस्ता खनिजहरू मस्तिष्कको न्यूरोलोजिकल कार्यहरूको लागि महत्त्वपूर्ण छन्। तिनीहरू धेरै मस्तिष्क रसायन प्रतिक्रियाहरूको लागि जिम्मेवार छन्। जिङ्क पनि प्रतिरक्षा प्रणालीको चुस्तताका लागि एक महत्वपूर्ण वस्तु हो। यद्यपि, उल्लेखित खनिजहरूको कमीले चिन्ताको लक्षणहरू बढाउन सक्छ।
जिंक दुब्ला मासु, ओइस्टर, सम्पूर्ण अन्न, बीउ र नटहरूमा पाइन्छ। कलेजो र पातदार सागहरू, अप्रशोधित मासुमा आइरन प्रचुर मात्रामा पाइन्छ। म्याग्नेसियम डार्क चकलेट, बदाम र काजू, पालक र सोयामा हुन्छ।
४) एमिनो एसिड
—न्यूरोट्रान्समिटरको कम स्तरले रोग र रोगहरू निम्त्याउन सक्छ। एक असंतुलनले आतंक आक्रमण र अनिद्रा पनि निम्त्याउन सक्छ, तथापि, यी न्यूरोट्रान्समिटरहरू उपभोग गरिएको प्रोटिनबाट प्राप्त एमिनो एसिडबाट उत्पादन गरिन्छ। यी एमिनो एसिडहरू इन्जाइमहरूका लागि आधार स्तम्भ हुन् जसले एमिनो एसिडहरूलाई सबैभन्दा आवश्यक न्यूरोट्रान्समिटरहरूमा परिवर्तन गर्दछ।
एमिनो एसिडले अवसाद, सिजोफ्रेनिया, ट्राइकोटिलोमेनिया र अन्य लत विकारहरूमा मद्दत गर्छ भन्ने प्रमाण छन्। एमिनो एसिड प्रोटिनको कुनै पनि स्रोतबाट उपभोग गर्न सकिन्छ, विशेष गरी मासु, समुद्री खाना, अण्डा, नट र फलफूल।
५) भिटामिन—डी
—भिटामिन डी एक लिपिड–सोलुबल भिटामिन हो। हामी सबैलाई थाहा छ कि भिटामिन डीले हामीलाई राम्रो हड्डी, मुटु र मस्तिष्कको स्वास्थ्य कायम राख्नलगायत शारीरिक कार्यहरूमा मद्दत गर्दछ। यो मानसिक स्वास्थ्यसँग पनि जोडिएको छ। भिटामिन डीको कमीले डिप्रेसन पनि हुन सक्ने संकेत छ। भिटामिन डीले पूरै डिप्रेसनको उपचार गर्दैन तर यसको कमीले गर्दा डिप्रेसनको सम्भावना बढी हुन्छ। यो समग्रमा राम्रो स्वास्थ्यको सूचक हो तर, भिटामिन डीले व्यक्तिको मुडलाई असर गर्न सक्छ भनी प्रमाणित गर्न थप अनुसन्धान आवश्यक छ। बिहानको घाम भिटामिन डीको सबैभन्दा राम्रो स्रोत हो।
प्रकाशित मितिः २०७८ मंसिर १५ बुधबार
Comments