काठमाडौं । डढेलो र आगलागीका घटनाले नेपाललाई अहिले आक्रान्त पारेको छ । आगलागीबाट दर्जनौं घर र सयौं हेक्टर वन क्षेत्र क्षणभरमै खरानी भइरहेको छ । डढेलो तथा आगलागीका घटनाहरु बढेसँगै केही दिनयता वायु प्रदूषणका कारण मानवको जनस्वास्थ्यमा गम्भीर असर पर्न थालेको छ भने आखाँ पोल्न र पिरो धुवाँका कारण श्वास फेर्न कठिनाइ महसुस गरिरहेका छन् । जीवजन्तु,, जडीबुटी र रैथाने वनस्पतिसमेत मासिँदैछन् ।
वन डढेलोका कारण के कति काठहरु जले भन्ने यकिन तथ्याङ्क वन तथा वातावरण मन्त्रालयसँग छैन । डढेलोका कारण वन क्षेत्रमा कटान गरी राखिएको काठ र ढलापडा तथा सुखेका काठहरु वन डढेलोबाट जोगाउन मुस्किल रहेको डिभिजनल वन अधिकृतहरुको गुनासो छ । डढेलोकै कारण नेपालको हावा प्रदूषित भएको छ । स्याटेलाइट इमेज हेर्दा हिमालसम्मै तुवाँलोले ढाकेको छ । तुवाँलोले आकाश ढाकेकाले हवाई उडान–अवतरण प्रभावित भएका छन् ।
नेपालका हिमाल पग्लिंदै जानुमा डढेलो पनि एउटा कारण भएको विज्ञहरु बताउँछन् । विज्ञहरूका अनुसार धेरै आगलागी हुनु र डढेलो लाग्नु भनेको धेरै हरितगृह ग्यास उत्सर्जन हुनु पनि हो, जसले पृथ्वीको तापमान बढाउन भूमिका खेल्छ । वातावरण विभागले वायु प्रदूषणका कारण जन स्वास्थ्यमा असर परेको भन्दै त्यसबाट जोगिन अपिल गरिरहेको छ ।
भू–उपग्रहको तथ्याङ्क विश्लेषणबाट प्राप्त विवरणबमोजिम सन् २०२४ को सुरुआतदेखि हालसम्म एक हजार ६ सय बढी डढेलो तथा आगलागीका घटना भएको देखिन्छ । नेपालमा साधारणतया वर्षमा २५ सयको हाराहारीमा डढेलाका घटनाहरु हुन्छन् । वन तथा वातावरण मन्त्रालय भन्छ, आगामी आर्थिक वर्षको बजेटमा डढेलो नियन्त्रणका कार्यक्रमलाई प्राथमिकतामा राखिने छ । मानिसले जङ्गलमा आगो लगाएमा कारबाही हुने कानुनी व्यवस्था छ ।
कडाइका साथ कानुन कार्यान्वयन नहुँदा मानवीय लापर्वाहीका कारण वन डढेलो बढेको सरोकारवालाहरुको भनाइ छ । वन डढेलो व्यवस्थापन रणनीति २०६७ ले डढेलो व्यवस्थापन गर्न आवश्यक नीतिगत तथा संस्थागत संरचनाको निर्माण एवं सुदृढीकरणमा जोड दिएको छ । अग्निप्रकोप व्यवस्थापन तथा नियन्त्रणसम्बन्धी निकायसँगको समन्वयमा डढेलो व्यवस्थापन संरचना वा संयन्त्रको विकास गरिँदै लगिने रणनीति छ ।
प्रकाशित मितिः २०८१ बैशाख २३ आइतबार
Comments