कञ्चनपुर, ५ पुस ।

कञ्चनपुर सदरमुकाम महेन्द्रनगरमा रहेको बसपार्कलाई आधुनिकीकरण गर्ने कार्य अलपत्र परेको छ भीमदत्तनगरपालिकाको स्वामित्वमा रहेको बसपार्कलाई आधुनिकीकरण गर्नका लागि गत भदौ महिनामा रु १४ करोडको बोलपत्र आह्वान गरिए पनि ठेकेदारको मूल्याङ्कन गरी विवरण नगर विकास कोषमा उपलब्ध गराउने कार्य नहुँदा कार्य अगाडि बढ्न नसकेको हो । नगरपालिका चार महिनादेखि कार्यकारी अधिकृत विहीन भएपछि ठेक्का प्रक्रियाको कार्य अगाडि बढ्न नसकेको नगरपालिका कार्यालयका प्रशासकीय अधिकृत हरिसिंह धामीले बताउनुभयो । नगर विकास कोषले गत वर्ष नै बसपार्कलाई आधुनिकीकरण गर्नका लागि २० वर्षका लागि सहुलियत ऋण उपलब्ध गराउन स्वीकृति प्रदान गरेको थियो । बसपार्क आधुनिकीकरण गर्नका लागि गुरुयोजना सहित लागत अनुमान र वातावरणीय अध्ययनको कार्य पूरा भई बोलपत्र आह्वान गरिएको अधिकृत धामीले बताउनुभयो । नगर विकास कोषको ९० प्रतिशत सहुलियत ऋणमा २० वर्षसम्ममा तिर्ने गरी बसपार्क निर्माण गरिने लक्ष्य रहेको छ । नगर विकास कोषले नियुक्त गरेको परार्मशदाता कम्पनी एलायन्स कन्सल्ट प्रालिले बसपार्क निर्माणको विस्तृत गुरुयोजना र वातावरणीय अध्ययनको कार्य गरेको छ । अत्याधुनिक बसपार्क निर्माणको विस्तृत गुरुयोजनाअन्तर्गत सुरक्षा पोष्ट, कार्यालय, ग्रिन पार्क, ट्याक्सी स्टेसन, डिजिटल सूचना बोर्ड, ढल निकास, शौचालय, व्यावसायिक कक्ष, भ्यू टावर, घन्टाघर, पेट्रोल पम्प, टिकट काउन्टर र गाडी स्टाफका लागि रेस्ट रुमको व्यवस्था रहेको छ । आव ं०५३÷५४ मा नगरपालिकाले सञ्चालनमा ल्याएको बसपार्क हाल पूर्णरुपमा जीर्ण अवस्थामा रहेको छ । खानेपानी, शौचालय र अन्य पूर्वाधारको व्यवस्थित तरिकाले विस्तार नगरिँदा यात्रुले समस्या झेल्नुपर्ने अवस्था रहेको छ । बसपार्क दुई बिगाहा चार कट्ठा क्षेत्रफलमा फैलिएको छ ।

लहान, १४ पुस ।

सिरहाको मिर्चैया नगरपालिका–१ रामपुर विर्तामा स्थानीयले लगाएको गाँजा प्रहरी टोलीले नष्ट गरेको छ । इलाका प्रहरी कार्यालय मिर्चैयाबाट खटिएको प्रहरी टोलीले मिर्चैया–१ स्थित रामपुर विर्तामा करिब दुई बिगाहा क्षेत्रफलमा लगाएको गाँजा खेती नष्ट गरेको हो । गाँजा फडानी अभियानअन्तर्गत उक्त स्थानमा स्थानीयले लगाएको गाँजा खेती नष्ट गरिएको इलाका प्रहरी कार्यालय मिर्चैयाका प्रहरी नायब उपरीक्षक श्यामसिंह चौधरीले बताउनुभयो । यसअघि इलाका प्रहरी कार्यालय गोलबजारबाट खटिएको प्रहरी टोलीले सिरहाको दुर्गापुर–४ मा करिब ८०० र गोलबजार नगरपालिका–८ चोहर्वामा ९०० भन्दा बढी गाँजाका बोट नष्ट गरेको थियो ।

इटहरी, २२ माघ ।

इटहरी उपमहानगरपालिका– १ स्थित मुख्य चोकको एक व्यापारिक भवनमा हिजो साँझ भएको आगलागीमा कम्तीमा रु ४० करोड मूल्य बराबरको नोक्सानी भएको अनुमान गरिएको छ । इलाका प्रहरी कार्यालय इटहरीलाई प्राप्त विवरण अनुसार आगोले सबैभन्दा बढी व्यापारी श्याम पालको मात्रै रु २५ करोड मूल्य बराबर सामान नोक्सानी भएको छ । इप्रका इटहरीका प्रहरी नायब उपरीक्षक ओमप्रसाद अधिकारीले सम्पूर्ण विवरण आउन अझै केही समय लाग्ने बताउनुभयो । आगलागीमा परी राजकुमार लिम्बुको पाँचतले व्यापारिक भवन ध्वस्त भएको छ । लिम्बुको घरसँगै जोडिएको कालीप्रसाद पोख्रेलेको घरमा पनि ठूलो नोक्सानी पुगेको छ । यी दुई घरको मात्र करोडौँ मूल्य बराबरको धनमाल क्षति भएको बताइएको छ । आगलागीबाट कम्तीमा एकसयभन्दा बढी व्यापारिक पसलमा नोक्सानी पुगेको छ । दुई–तीन तलासमम्म आगो फैलिएको थियो । हिजो कोही पनि व्यापारी पसलमा नरहेकाले मानवीय नोक्सानी भने हुन पाएन । व्यापारीबाट विस्तारै नोक्सानीको विवरणसहित निवेदन आउन थालेको इलाका प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ । आगोलाई राति १०ः३० बजेतिर मात्रै नियन्त्रणमा लिन सकिएको थियो । नेपाली सेना, शसस्त्र प्रहरी र जनपथ प्रहरीसँगै स्थानीय व्यापारीको सहयोगमा आगोलाई नियन्त्रणमा लिइएको उद्योग वाणिज्य सङ्घ इटहरीका अध्यक्ष रोहित प्रसाईँले बताउनुभयो ।

काठमाडौँ, २५ माघ ।

प्रणय दिवसको लागि यो वर्ष भारतबाट एक लाख वटा पे्रमको प्रतिक मानिने रातो गुलाफ ल्याइने भएको छ ।गर्मी समयमा नेपालमा उत्पादन हुने फूलले नै माग पूरा गर्ने भए पनि जाडोको समयभर बढी मात्रामा रातो गुलाफ प्रयोग हुने भएकाले भारतबाट फूल आयात गर्न लागिएको फ्लोरीकल्चर एसोसिएसनका अध्यक्ष लोकनाथ गैरेले जानकारी दिनुभयो । आयात गर्न लागिएको एक लाख फूलको मूल्य रु ३० लाखदेखि रु ४० लाख पर्ने बताइएको छ । विशेषगरी फेबु्रअरी १४ तारीखको दिन प्रेमी पे्रमीकाले उपहारको रुपमा एक आपसमा रातो गुलाफ आदान प्रदान गर्ने गर्दछन् । फूल आगामी मङगलबारसम्म आइसक्नेछ । हाल नेपालमा रातो गुलाफ दैनिक पाँच हजारदेखि सात हजार आवश्यक पर्ने बताइएको छ । गर्मीको समयमा स्वदेशी उत्पादनले र जाडोको समयमा भारतबाट आयात गरी माग पूरा गर्ने गरिएको छ । गतवर्ष पनि प्रणय दिवसका लागि भारतबाट एक लाख वटा नै रातो गुलाफ ल्याइएको थियो । बर्सेनि आयात कम गर्ने भनिए पनि भूकम्पका कारण यसवर्ष फूलखेती त्यति फस्टाउन नसकेकाले गत वर्षको जतिनै फूल आयात गर्नु परेको अध्यक्ष गैरेले बताउनुभयो । नेपालमा वार्षिक रु चार करोड बराबरको फूलको आयात हँुदै आएको छ । विदेशबाट आयत गरिएको र स्वदेशमा नै उत्पादन भएको गरी रु एक अर्ब ३० करोडको फूलको वार्षिक कारोबार हँुदै आएको छ । प्रणय दिवसको दिन रातो गुलाफ र तिहारमा सयपत्री फूल भारतबाट आयात हँुदै आएको छ । केही वर्षदेखि नेपाललाई फूल उत्पादनमा आत्मनिर्भर बनाउने भनिए पनि फूल व्यवसायप्रति कृषक आकर्षित नहुने, यससँग सम्बन्धित विज्ञ नहँुदा आशानुरुप यो व्यवसाय फस्टाउन नसकेको एसोसिएसनका उपाध्यक्ष दिलीप वादे बताउनुहुन्छ । पछिल्लो समय होटल, विवाह, सभा सम्मेलनमा फूलको प्रयोग बढ्दै गएपनि व्यावसायिक कृषकको कमीले गर्दा माग पूरा गर्न सकिएको छैन । रातो गुलाफको विशेषगरी काठमाडौँ उपत्यकाको तीनवटै जिल्ला, काभ्रेपलाञ्चोक र चितवनमा व्यावसायिक रुपमा खेती हँुर्दै आएको छ । भारतबाट आयात गरिएको गुलाफको मूल्य रु ३० देखि रु ४० सम्म पर्छ । नेपालमा झण्डै ६०० प्रजातिका फूलको व्यावसायिकखेती हँुदै आएको छ ।

बुद्ध जन्मिएको देशबाट विश्वशान्तिको सन्देश दिन शनिबार टुँडिखेलमा मानवनिर्मित विश्वकै ठूलो बुद्ध आकृति प्रदर्शन गरियो । बुद्धभूमिबाट शान्तिको कामना गर्ने उद्देश्यले शनिबार कार्यक्रमको आयोजना गरिएको आयोजक बालबालिकाको स्वास्थ्य, शिक्षा, वातावरण अधिकारका लागि नेपाल (चियरअप नेपाल) ले पंक्तिबद्व मानव उभ्याएर बुद्धको चित्र निर्माण गरेको हो । सो आकृति निर्माणमा १० हजार युवा तथा विद्यार्थीको सहभागिता रहेको थियो । संस्थाका उपाध्यक्ष रिदम कार्कीले विश्वमा विभिन्न कारणले अशान्ति फैलिएको र त्यसको असर बालबालिकाको शिक्षामा परेकाले बुद्धमार्फत विश्वशान्तिको कामना गर्न कार्यक्रम आयोजना गरिएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो– “नेपाललगायत विश्वका विभिन्न देशमा अशान्तिका कारण बालबालिका र युवामा प्रत्यक्ष असर परिरहेको छ । भोलिको विश्व हाँक्ने कर्णधारको भविष्य कुनै पनि कारण खतरामा पार्नु हुँदैन ।” साथै, विश्वशान्तिका दूत बुद्धको जन्म नेपालमै भएको हो भन्ने सन्देश पनि कार्यक्रमले दिन खोजेको संस्थाका सदस्य सुरज केसी बताउनुभयो । बालबालिकाका लागि स्वास्थ्य, शिक्षा र उचित वातावरणका लागि पनि संस्थाले कार्य गर्दै आएको छ ।

भीमदत्तनगर, २७ साउन ।

लगातार पाँच दिनदेखिको बन्दले कैलाली र कञ्चनपुरमा पेट्रोलको अभाव भएको छ । विभिन्न पक्षले आ–आफ्ना माग राख्दै आह्वान गरेको बन्दका कारण कञ्चनपुरको महेन्द्रनगर, सुडा, दैजी, झलारी र कैलालीको अत्तरिया, धनगढी, टीकापुरलगायतका बजारमा पेट्रोलको अभाव भएको हो । नेपाल आयल निगम क्षेत्रीय कार्यालय धनगढीबाट सहज आपूर्ति नभएका कारण आइतबारदेखि पेट्रोलको अभाव भएको व्यवसायीले बताएका छन् । नेपाल आयल निगम क्षेत्रीय कार्यालयले पेट्रोलियम पदार्थ ढुवानीमा प्रहरी र प्रशासनसँग सहकार्य हुन नसकेका कारण अभाव भएको जनाएको छ । पेट्रोलको अभाव हुँदा मोटरसाइकल प्रयोगकर्ता किराना पसलबाट प्रतिलिटर रु १२० देखि रु १५० सम्म तिरेर पेट्रोल किन्न बाध्य भएका छन् । कञ्चनपुरका बासिन्दाले सीमावर्ती भारतीय सहरहरूमा गएर पेट्रोल ल्याइरहेका छन् ।

दमक, २८ साउन । आफ्नै निजी लगानीमा झापा, दमक–९ की मनमाया सुनुवारले निःशुल्क वृद्धाश्रम स्थापना गर्नुभएको छ । आफ्ना दिवङ्गत बुबा र आमाको स्मृतिमा उहाँले करिब रु २६ लाखको लागतमा दश ज्येष्ठ नागरिक रहने सक्ने रत्न ज्येष्ठ वृद्धाश्रम केन्द्र सञ्चालनमा ल्याउनुभएको हो । दमक नगरपालिकाका कार्यकारी अधिकृत युवराज दाहालले आश्रमको बुधबार एक कार्यक्रमबीच उद्घाटन गर्दै ज्येष्ठ नागरिकको सामाजिक सुरक्षाका रुपमा यस कार्य उदाहरणीय भएको बताउनुभयो । केन्द्रकी अध्यक्ष सुनुवारको सभापतित्वमा भएको कार्यक्रममा केन्द्रकी सहसचिव पारिका आलेमगरले समस्यामा परेका असहाय ज्येष्ठलाई आवासीय सुविधा उपलब्ध गराउने केन्द्रको उद्देश्य रहेको उल्लेख गर्नुभयो । केन्द्र सञ्चालक समिति सदस्य ऐसा सुनुवारले अहिले आश्रममा तीन असहाय ज्येष्ठ नागरिक रहेको र आश्रममा रहने ज्येष्ठ नागरिकका लागि स्वास्थ्य सेवासमेत उपलब्ध गराइने व्यवस्था मिलाएको बताउनुभयो ।

ज्ञानेन्द्र न्यौपाने

भूकम्पपछि लाङटाङको क्याङ्जेन केन्द्रबाट भइआएको चिजको उत्पादन बन्द भएको छ । दुग्ध विकास संस्थानका अनुसार गत वैशाख १२ को भूकम्पले जोखिम बढाएपछि लाङटाङ क्षेत्रका सबै बासिन्दा विस्थापित भएसँगै चौंरी दुहुने मानिसको समेत अभाव भएर चिज उत्पादन बन्द हुनपुगेको हो । वि सं. २००९ मा स्थापित नेपालकै जेठो चिज कारखाना लाङटाङवासी पुनः आफ्नो वस्तीमा फर्केर आएपछि सञ्चालन गर्ने सोचाइ राखिएको छ । कारखानाको क्षतिको आकलन गर्न बाँकी रहेको छ । यस्तै, भूकम्पका कारण बन्द भएको पाँच मेगावाटको पश्चिम रसुवाको मैलुङ जलविद्युत् आयोजना पनि सञ्चालनमा आउन सकेको छैन । भूकम्पका कारण झरेको पहिरोले जलाशय पुरिएको, पेनस्टक फुटेको, विद्युतगृहको पर्खाल भत्केको र उपकरणमा खराबी आएको मैलुङ जलविद्युत् कम्पनीले जनाएको छ । आयोजनाका सहप्रमुख शरद बस्यालका अनुसार रु २५ करोडभन्दा बढीको उपकरण तथा पूर्वाधारका संरचनामा क्षति पुगेको छ । वर्षायामयता मर्मत गर्ने अवस्था नरहेकाले आगामी पुसभित्र आयोजना सञ्चालन गर्ने तयारी भइरहेको छ । उता, १११ मेगावाट क्षमताको रसुवागढी जलविद्युत् आयोजनाको निर्माण कार्य पनि पनि भूकम्पपछि रोकिएको छ । सुरुङभित्र काम गर्न सुरक्षित हुने भएपनि बाहिरी भागमा निर्माणका उपकरण राख्न भिरको फेद भएका कारण जोखिमपूर्ण रहेकाले काम बन्द गर्नुपरेको रसुवागढी जलविद्युत् आयोजनाले जनाएको छ । साठी मेगावाटको माथिल्लो त्रिशूली थ्री ए जलविद्युत आयोजनाका सुरुङ निर्माण कार्य ६० प्रतिशत भन्दा बढी सम्पन्न भएको छ । यद्यपि, सुरुङको बाहिरी सतहमा रहेका सडक भत्केको र पहिरोले केही आवास तथा उपकरणमा क्षति पुगेकाले निर्माण कार्य अगाडि बढ्न नसकेको आयोजनामा कार्यरत प्राविधिकहरूले बताएका छन् । भौगोलिक रुपले विकट रसुवा जिल्लामा निर्माण भइरहेको ५७.१ मेगावाट क्षमताको साञ्जेन जलविद्युत् आयोजनाको निर्माण कार्य भने तीव्र रुपमा अगाडि बढिरहेको आयोजना प्रमुख गिरीराज अधिकारीले जानकारी दिनुभयो । स्याफ्रुवेंसीमा अवस्थित २२ मेगावाटको चिलिमे जलविद्युत् केन्द्र भने भूकम्प गएको १५ दिनपछि सञ्चालनमा ल्याई पूर्ववत् रुपमा विद्युत् उत्पादन थालिएको र पूर्वाधारका कुनै पनि संरचनामा क्षति नपुगेको सो केन्द्रले जनाएको छ ।

भीमदत्तनगर

राष्ट्रिय पर्यटन पत्रकार सङ्घ (नाटोज) सुदूरपश्चिम च्याप्टर लोकेन्द्र शाहीको अध्यक्षतामा गठन भएको छ । कैलालीको धनगढीमा भएको पत्रकारहरुको भेलाले १५ सदस्यीय समिति चयन गरेको हो । च्याप्टरको उपाध्यक्षमा हिमालय जोशी, महासचिवमा भीमबहादुर चौधरी, सचिवमा शेरबहादुर सिंह र कोषाध्यक्षमा श्रवण देउवा रहेका छन् । यस्तै, सदस्यहरुमा हरिष विक, भागेश्वरी शाह, कृत विष्ट, भावना जोशी, यम बम, दिपेन्द्र बस्नेत, मनिषा चन्द, देवानन्द न्यौपाने, महेश्वरा चन्द र मुकेश टेर्रा रहेका छन् । नवगठित समितिमा सुदूरपश्चिममा रहेका पर्यटकिय क्षेत्रमा कलम चलाउने पत्रकारहरु आबद्ध रहेका छन् । राष्ट्रिय पर्यटन पत्रकार सङ्घ (नाटोज) का अध्यक्ष शिव अधिकारीको अध्यक्षतामा भएको भेलामा नेपाल पत्रकार महासङ्घ कैलालीका अध्यक्ष भरत शाह, पर्यटन व्यवसायी कृष्णबहादुर महरा र माया प्रकाश भट्टले शुभकामना व्यक्त गरेका थिए । पर्यटन व्यवसायीद्वय महरा र भट्टले सुदूरपश्चिममा पर्यटनका अथाह सम्भावना हुँदा पनि कसैको ध्यान पुग्न नसेकोमा चिन्ता व्यक्त गर्नुभएको थियो । सुदूरपश्चिममा नयाँ पर्यटकीयस्थलहरुको पनि पहिचान गर्नुपर्ने बेला आएको उहाँहरुको जोड थियो ।

बेनी (म्याग्दी), २९ साउन ।

पश्चिम म्याग्दीमा निर्माण हुन लागेको २५ मेगावाट क्षमताको दरबाङ–म्याग्दीखोला जलविद्युत् आयोजनाको बिहीबार यहाँ विद्युत् खरिद सम्झौता (पिपिए) सम्पन्न भएको छ । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका योजना अनुगमन निर्देशनालयका कामु उपकार्यकारी निर्देशक राजीव शर्मा र धौलागिरि कालिका हाइड्रो प्रालिका सञ्चालक दिनुप्रताव पाण्डेले हस्ताक्षर गर्नुभएको सम्झौताबाट आयोजनालाई अगाडि बढाउन सहज भएको छ । प्रालिका अध्यक्ष प्रमोद श्रेष्ठले सडक र पूर्वाधार भएको क्षेत्रमा आयोजना निर्माण हुन लागेकाले प्राविधिक जनशक्तिको व्यवस्थापन गरी निर्माणलाई अगाडि बढाउने जानकारी दिनुभयो । प्राधिकरणले प्रवर्धकसँग बर्सातको आठ महिना प्रतियुनिट चार रुपैयाँ ८० पैसा र सुक्खायामको चार महिना प्रतियुनिट आठ रुपैयाँ ४० पैसामा पिपिए गरेको छ । रन अफ द रिभर प्रकृतिको दरबाङ–म्याग्दीखोला दरबाङ देदी दुई किलोमिटर माथि देविस्थान र ताकम धारापानी जाने भेदीखोलामा बाँध बाँधेर पाँच किलोमिटर टनेल हँुदै दरबाङ र बाबियाचौर गाविसको सिमानामा अवस्थित सहश्रधाराको रातोढुङ्गामा सय मिटर अग्लो हेडका साथ पावर हाउस बनाइने छ । पश्चिम म्याग्दीका पहिलोपटक जलविद्युत् आयोजना निर्माण हुन लागेको छ । आयोजनाको प्रारम्भिक लागत रु तीन अर्ब ९३ करोड रहेको छ ।

बर्दिवास, २९ चैत । महोत्तरी सहितका मिथिला क्षेत्रमा आज श्रद्धा र निष्ठापूर्वक मनाइने चैती (वासन्ती) छठ पर्वका व्रतालुले व्रत विधि सुरु गरेका छन् । चैत शुक्ल चौथीदेखि सप्तमीसम्मका चारदिने विधिको चैती छठ पर्वका व्रतालुले आज नहाइ–खाइ (नुवाइधुवाइ गरेर चोखोनितो खाएर) विधिबाट पर्वको विधिवत् सुरुआत गरेका हुन् । मिथिलामा वर्षको दुई पटक छठ पर्व मनाउने परम्परा छ । कात्तिक शुक्लपक्षको चौथीदेखि सप्तमीसम्म सम्पन्न गरिने यो पर्वलाई कैत्की (शारदीय) छठ र चैत शुक्ल चौथीदेखि सप्तमीसम्म मनाइनेलाई चैती (वासन्तीय) छठ भनिने मिथिला परम्पराका जानकारको भनाइ छ । दुवै छठका व्रत विधि, तयारी र सामग्री भने उस्तै रहने बर्दिवास–३ का बासिन्दा पुरोहित ब्राह्मण दिनेशकुमार झाले बताउनुभयो । पहिलो दिन नहाइ–खाइ विधि गरेका व्रतालुले दोस्रो दिन (पञ्चमीका दिन) दिनभरि निराहार व्रत गरेर राति सख्खरमा पकाइएको खीर मात्र खाएर ‘खरना’ विधि सम्पन्न गर्छन् । पर्वको तेस्रो दिन (षष्ठीका दिन) व्रतालुले निराहार व्रत गरी साँझ जलाशयमा सजाइएको घाटमा नुहाएर अस्ताउँदा सूर्यलाई अघ्र्य दिने गर्छन् । यसलाई ‘सझुकाअरख’ भनिन्छ । अन्तिम दिन सप्मीका दिन बिहान सोही घाटमा उदाउँदो सूर्यलाई अघ्र्य (भोरका अरख) दिएपछि पर्व सम्पन्न गरिने परम्परा छ । पर्वमा सूर्यलाई अघ्र्य दिँदा देखाइएका ठकुवा, भुसुवासहितका मिष्ठान्न परिकार, केरा र अन्य फलपूmल व्रत समापनपछि प्रसादस्वरुप खाने खुवाउने परम्परा छ । सूर्यको उपासना गरिने छठ व्रतको प्रभावले सुख, शान्ति हुने सन्तान सुख र निरोगी होइने जनविश्वास छ । खासगरी छठ पर्वको प्रभावले छालासम्बन्धी रोग नलाग्ने र भएमा निको हुने विश्वास गरिन्छ ।

आजदेखि यहाँ गुँला पर्व सुरु भएको छ । मुलुकभर नेवारले मनाउने यो पर्व काठमाडौँ उपत्यकामा विशेष रुपले मनाउने प्रचलन छ । यसै क्रममा साँखुमा भग्नावशेषका बीचसमेत मानन्धर समुदाय र वज्राचार्य समुदायले आआफ्नो बाजागाजा र पूजाआजासहित विशेष रुपले गुँला पर्व मनाउन सुरु गरेका छन् । सापारु पर्व भदौ महिनामै पञ्चदान चह्रे र गाईजात्रा (सापारु) समेत पर्छ । सापारु एक महिनासम्म चल्ने गर्छ । साँखुमा भने विशेष पूजाआजाको थालीसहित गुँलाबाजा बजाएर सापारु मान्ने प्रचलन छ । सो दिन क्वाँटी खाने गरिन्छ जसमा नौ किसिमका गेडागुडी हुनुपर्ने मान्यता छ । उक्त दिन नौ जोर नै लुगा फेर्नुपर्ने र पूर्वतिर फर्किएको नौ ढुङ्गेधारामा नुहाउने प्रचलनसमेत छ । यस दिन अपराह्न भने मृतक आफन्तको सम्झनामा गाईजात्रा निकालिने चलन छ । सो प्रयोजनका लागि साँखुका आठ वटै टोलबाट बाजागाजासहित गाईजात्राको झाँकी निकालिन्छ । गाईलाई सिँगारिने, ढाकाचा र ताहासा(अग्लो गाई अर्थात् गाईखट) पठाउने, देवीदेवताको मूर्ति बनाई मृतकको तस्बिर राखी जात्रा गरिने, बालबालिकालाई सिँगारेर पठाउनेलगायत झाँकी प्रस्तुत गरिन्छ ।

काठमाडौँ, ३१ साउन ।

संविधान निर्माणको पूर्वसन्ध्यामा नेकपा–माओवादीलगायत दलले आज गरेको बन्दको पर्यटन सम्बद्ध विभिन्न सङ्घसंस्थाले भत्र्सना गरेका छन् । राष्ट्रिय पर्यटन व्यवसायी सङ्घ, नेपाल राष्ट्रिय पर्यटन व्यवसायी सङ्गठन, नेपाल राष्ट्रिय पर्यटन व्यवसायी मञ्चलगायतका सङ्घसंस्थाले आज एक विज्ञप्ति जारी गर्दै बन्दको भत्र्सना गरेका हुन् । विज्ञप्तिमा भनिएको छ, “वर्षौंकोे राजनीतिक र संवैधानिक अन्योललाई चिरेर संविधानसभा गणतान्त्रिक संविधान निर्माणको अन्तिम चरणमा आइपुग्दै गर्दा विभिन्न माग राख्दै बन्द गर्नु राम्रो कार्य होइन ।” भूकम्पछि फेरि जुर्मराउन थालेको नेपालको समग्र विकासमा महत्वपूर्ण योगदान पु¥याइरहेको पर्यटन क्षेत्र विरोधको यो बन्द शैलीबाट तत्काल मात्र होइन, दीर्घकालीन रुपमा समेत घाइते भइरहेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ । यसैबीच असहमति, दबाब वा विरोधको शैली बदल्न पर्यटन क्षेत्रका सङ्घसंस्थाले बन्दकर्तालाई अपिलसमेत गरेका छन् ।

काठमाडौँ, ३१ साउन ।

सङ्घीय मामिला तथा स्थानीय विकास मन्त्रालयले बस्ती विकास, सहरी योजना तथा भवन निर्माणसम्बन्धी आधारभूत मार्गदर्शन, २०७२ जारी गरेको छ । उपप्रधानमन्त्री तथा सङ्घीय मामिला तथा स्थानीय विकास मन्त्री प्रकाशमान सिंहले शुक्रबार मन्त्रीस्तरीय निर्णय गरी सो मार्गदर्शन सार्वजनिक गर्नुभएको हो । मार्गदर्शनमा सडकको चौडाइ, खाली राख्नुपर्ने जमिन र खुला क्षेत्रलगायत ५५ वटा मापदण्ड जारी गरिएको मन्त्रालयका सहसचिव गोपी खनालले जानकारी दिनुभयो । “मापदण्डमा सडकको न्यूनतम चौडाइ छ मिटर हुनुपर्ने, सडकको न्यूनतम सेडव्याक सडक किनाराबाट १.५ मिटर छोड्नुपर्ने र सडकको न्यूनतम क्षेत्राधिकार छ मिटर कायम हुनुपर्नेलगायत मापदण्ड रहेको छ”– उहाँले भन्नुभयो । उपत्यका र समथर भूभागबाहेकका हिमाली तथा पहाडी क्षेत्रका भिरालो जमिनको हकमा न्यूनतम क्षेत्राधिकार चार मिटर कायम गर्न सकिने पनि मापदण्डमा उल्लेख गरिएको छ । घुम्ती वा मोडको न्यूनतम अर्धव्यास बाटोको चौडाइभन्दा कम्तीमा २० प्रतिशतले बढी हुनुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ । सार्वजनिक जग्गालाई बाटो देखाइ नक्सापास गर्न नपाइने व्यवस्था गरिएको पनि सहसचिव खनालले जानकारी दिनुभयो । आवासीय भवनमा २५० वर्गमिटरसम्मको क्षेत्रमा ३० प्रतिशत र सोभन्दा बढीको क्षेत्रफलमा ४० प्रतिशत जमिन खाली राखी भवन निर्माण गरिनुपर्ने व्यवस्था भएको छ । सरकारी, अर्धसरकारी र सार्वजनिक भवनमा ५० प्रतिशत जमिन खाली राखी भवन निर्माण गरिनुपर्ने भएको छ । सार्वजनिक, पर्ति, ऐलानी जग्गालाई खुलाक्षेत्र घोषणा गरी हरियाली पार्कका रुपमा रुपान्तरण गरिनुपर्ने र मन्त्रिपरिषद्को स्वीकृतिबिना सार्वजनिक जग्गा कोही कसैलाई हकभोग र उपयोगका लागि उपलब्ध गराउन नपाइने भएको छ । यो व्यवस्था साउन २९ गते सोमबारदेखि लागू गरिएको मन्त्रालयले जनाएको छ ।

बिरामी भएर आज बिहान ३ बजे अस्पताल भर्ना हुनुभएका उद्योग मन्त्री महेश बस्नेतको एपेन्डिक्सको शल्यक्रिया गरिएको छ ।भक्तपुरको गठ्ठाघरस्थित नागरिक सामुदायिक अस्पतालमा उहाँको अस्पतालका प्रोफेसर डाक्टर राकेश बर्मा, डा रामभक्त कोजुलगायतका चिकित्सकको टोलीले शल्यक्रिया गरेको हो ।

क्रोनिक एपेन्डिसाइड भएका कारण इन्फेक्सन हुने भन्दै आज साँझसम्म कसैलाई भेट्न नदिएको अस्पतालका निर्देशक गोपी न्यौपानेले जानकारी दिनुभयो । पोस्ट अपरेटिभ वार्डमा राखिएका मन्त्री बस्नेतलाई पूर्णरुपमा निको हुन कम्तीमा चार दिन लाग्ने उहाँले बताउनुभयो । शनिबार रातिदेखि पेट दुख्न थालेपछि बस्नेतलाई आज बिहान ३ बजे अस्पतालको सघन उपचार कक्षमा भर्ना गरिएको थियो । अस्पतालका निर्देशक नवीनचन्द्र श्रेष्ठका अनुसार, चिकित्सकले मन्त्री बस्नेतलाई क्रोनिक एपेन्डिसाइड भएको प्रारम्भिक स्वास्थ्य परीक्षणमा पत्ता लगाएपछि बिहान १० बजेदेखि एक घन्टा लगाएर शल्यक्रिया गरिएको हो । मन्त्री बस्नेतले शुक्रबार साँझदेखि पेट दुख्न सुरु भएको र शनिबार बेलुकीदेखि पेट दुख्ने तथा बान्ता भएको बताउनुभयो । शल्यक्रियामा संलग्न डा वर्माले अस्पताल ल्याउन ढिला हुँदा एपेन्डिसाइड बिग्रिसकेकाले केही सचेत हुनुपर्ने बताउँदै शल्यक्रियापछि मन्त्री बस्नेतको अवस्था भने सामान्य रहेको बताउनुभयो । एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली, स्वास्थ्यमन्त्री खगराज अधिकारी, युवा सङ्घका अध्यक्ष निरु पाल लगायतले अस्पतालमा पुगेर मन्त्री बस्नेतलाई भेटगरी उहाँको अवस्थाको बारेमा जानकारी लिनुभएको थियो ।

पाँचथर, ३१ साउन । आव २०७१÷०७२ मा यहाँबाट करिब रु एक अर्ब ४१ करोड बराबरको अलैँची निर्यात भएको छ । जिल्ला कृषि विकास कार्यालय पाँचथरको तथ्याङ्कअनुसार जिल्लामा उत्पादन भएको ६२७ मेटन अलैँची प्रतिटन रु २५ लाखमा बिक्री हुँदा रु एक अर्ब ४१ करोड ७ लाख ५० हजारको निर्यात भएको छ । कार्यालयका प्राविधिक डिल्ली पौड्यालले भन्नुभयो, “गत वर्षभन्दा उत्पादन घटेको देखिन्छ भने मूल्य बढेको छ, अहिले ६२७ मेटन अलैँची उत्पादन भएको थियो, सोमध्ये ५६४ टन अलैँची जिल्ला बाहिर गएको छ ।”

उत्पादित अलैँची प्रायः झापाको बिर्तामोडतिर निकासी भएको देखिन्छ । पछिल्लो समय छिर्के फुर्के र गानो कुहिना, डढुवाका प्रकोपका कारण अलैँची मासिन थालेपछि कृषि विकास कार्यालयले समेत ती क्षेत्रमा प्रत्येक वर्ष विरुवा वितरण गर्दैै आएको छ । जिल्लाका रानीटार, लुङ्रुपा, सिदिन, मेमेङ, प्राङबुङ, एकतीन, रवि, सराङ्डाँडा, आङ्सराङ, कुरुम्बा, फाक्तेप, चिलिङ्देन, नाँगीलगायत गाविसलाई अलैँचीको मुख्य क्षेत्रका रुपमा लिइन्छ ।

लुम्बिनी विकास कोषमा कार्यरत पुराना कर्मचारीहरुलाई बेवास्ता गरी नयाँ कर्मचारी भर्ना गरिएको विरोधमा त्यहाँको कर्मचारी युनियनले आन्दोलन सुरु गरेको छ । आन्दोलनका कारण कोषको प्रशासनिक काम पूर्णरुपमा ठप्प भएको छ । सङ्ग्रहालय, सूचना तथा पदाधिकारी कार्यालयमा ताला लगाइएको छ । कोषमा आबद्ध झन्डै २०० कर्मचारी कोषको प्रधान कार्यालय अगाडि पाल टाँगेर बसेका छन् । कर्मचारीहरुले पदाधिकारीलाई कार्यालय प्रवेशमा समेत रोक लगाएका छन् । विगत लामो समयदेखि पटक पटक व्यवस्थापन पक्षसँग कोषमा कार्यरत कर्मचारीहरुको हक, हित र सुविधासम्बन्धी विभिन्न माग राख्दासमेत व्यवस्थापन पक्षले कुनै चासो नदेखाएको युनियनको भनाइ छ ।

व्यवस्थापन पक्षले कर्मचारी भर्नाका लागि लिएको विज्ञापनअनुसार कर्मचारी पदपूर्ति नगरी आफू अनुकूल नयाँ कर्मचारीहरु नियुक्त गरिरहेको विरोधमा आन्दोलन सुरु गरिएको युनियनका अध्यक्ष धु्रवनारायण पाण्डेले जानकारी दिनुभयो । युनियनले नियम विपरीत नियुक्त गरिएका सम्पूर्ण नयाँ कर्मचारीको नियुक्ति बदर गर्नुपर्ने, स्थायी कर्मचारीको बढुवा, खुल्ला एवम् सीमित प्रतियोगितात्मक परीक्षाको प्रक्रिया अविलम्ब प्रारम्भ गर्नुपर्ने, कार्यरत कर्मचारीहरुलाई अविलम्ब करारमा राख्नुपर्ने लगायतका माग अघि सारेको छ । साथै कर्मचारीहरुले कोषमा स्थायी सेवामा २०३९, २०४२ र २०६० सालमा नियुक्ति पाएका कर्मचारीको विनियमावलीमा संशोधन गरी बढुवा प्रक्रिया अविलम्ब अगाडि बढाइनुपर्ने, कर्मचारीहरुको ५० प्रतिशत कोष भत्ता अविलम्ब वृद्धि गरिनुपर्ने, युनियन अध्यक्षलाई कोषको कार्यकारिणी समितिको पदेन सदस्य बनाइनुपर्नेलगायतका आठ बुँदे माग पनि प्रस्तुत गरेका छन् । व्यवस्थापन पक्षले आफूहरुको मागको सुनुवाइ नगरी एकतर्फी रुपमा अगाडि बढे अनिश्चितकालीन हडताल र तालाबन्दी जारी राख्ने अध्यक्ष पाण्डेले जानकारी दिनुभयो ।

साउनमा लाग्ने बोल बम मेलाका कारण गौशाला–सुन्दरीजलसम्मको क्षेत्रमा व्यापार वृद्धि भएको छ । मेलाका समयमा पाँच गुणासम्म व्यापारमा वृद्धि भएको व्यापारीले बताएका छन् । २० वर्षदेखि सुन्दरीजलमा कपडा पसल चलाउँदै आउनुभएका राजेन्द्र श्रेष्ठ साउनमा पाँच गुणासम्म व्यापार वृद्धि भएको बताउनुहुन्छ । “अरू महिनामा सामान्य व्यापार हुन्छ, साउनमा श्रावणी अर्थात् बोल बम मेला लाग्ने भएकाले यससँग सम्बन्धित कपडा एवम् अन्य सामग्रीको व्यापारबाट साउनमा मात्र रु दुई लाखसम्मको व्यापार हुन्छ, यो अन्य महिनाको तुलनामा पाँच गुणासम्म बढी हो”–उहाँले भन्नुभयो । बोल बम मेलाले गौशालादेखि सुन्दरीजलसम्मको सडकका पसल पहेँलाम्ये बनेको छ । कपडा पसलमा भक्तजनले सुन्दरीजलको बाग्मती नदीबाट शुद्ध जल ल्याउन प्रयोग गर्ने पहेँलो कपडाका सामग्री र जल उठाउने बट्टा एवम् काँवरलगायत सामग्री राख्ने गरेका छन् । बीस वर्षअघि बोल बम मेलाले झर्को लाग्ने सुन्दरीजल बसपार्कका वीरेन्द्र श्रेष्ठलाई अहिले व्यापार बढेकामा खुसी लागेको छ । “साउनको शुक्रबार, शनिबार, आइतबार र सोमबार बढी व्यापार हुन्छ, पहिले बोल बम मेलाको हल्लाले पसल बन्द गरेर सुत्न जान्थेँ, अहिले पसलमा व्यापार बढेकामा आनन्द आउँछ”, उहाँले भन्नुभयो ।

यी पसलमा बोल बममा प्रयोग हुने पहेँलो रङ्गको टिसर्ट, कट्टु, जल उठाएर ल्याउने बट्टा, काँवर र टर्च लाइटसमेत बेच्न राखिएको छ । साउनको आइतबार राति गोकर्णमाथिका मूल सडकका दायाँबायाँ र बाटोमा पर्ने घरमा बोल बम यात्रीको भीडले बस्न र आवतजावतमा समस्या पर्ने गरेको स्थानीयवासीको गुनासो छ । यो वर्ष साउन १८ गते सोमबार बोल बम काँवरिया सङ्घ र साउन २५ गते सोमबार भोलेनाथ काँवरिया सङ्घले लाखौँ भक्तजनको उपस्थितिमा यात्रा गरिसकेका छन् । चावहिलमा बोल बम सामग्रीको पसल चलाइरहनुभएका रामआशीष सहनी गौशालादेखि सुन्दरीजलसम्मको क्षेत्रलाई बोल बम यात्रा स्थलका रुपमा घोषणा गरी सुन्दरीजलमा धाम निर्माण गरेमा भारतबाट समेत साउनमा धार्मिक पर्यटक भित्र्याई व्यापार वृद्धि हुने बताउनुहुन्छ । साउनको अन्तिम हप्तासम्म रु पाँच लाखको व्यापार बोल बम सामग्रीबाटै गरिसकेको उहाँले सुनाउनुभयो । “भारतीयले पशुपतिनाथलाई भारतमा रहेका द्वादश ज्योतिर्लिङ्गको शिरो भागका रुपमा लिने भएकाले यहाँ आई शुद्ध जल चढाउन चाहन्छन्, नेपालमा भौतिक संरचनाको अभाव भएकाले एकपटक आएका बोल बमका धार्मिक पर्यटक फेरि आउने अवस्था छैन, धाम निर्माण गरी प्रचार प्रसार गर्न सके लाखौँ पर्यटक साउनमा बोल बम गर्नकै लागि नेपालमा आउनेछन्”–उहाँले भन्नुभयो । गौशालामा २५ वर्षदेखि व्यापार गर्दै आउनुभएका श्यामसुन्दर चित्रकार व्यापार वृद्धि भए पनि हुनुपर्ने जति अझै नभएको बताउनुहुन्छ । “नेपाल बाहिरबाट आएका यात्रीले बढी किनमेलमा खर्च गर्छन्, तर यहाँको अवस्था देखेर दुई हप्ता नेपाल बस्ने कार्यक्रम बनाई आएका धार्मिक पर्यटक पशुपतिनाथ वरपरको अवस्था देखेर दिक्क बनी फर्कने गरेका छन्, धार्मिक पर्यटन प्रवद्र्धन गर्ने हो भने भौतिक संरचना सुधारमा ध्यान दिइनु जरुरी छ”–उहाँले भन्नुभयो ।

सुरुङ्गा (झापा), ३१ साउन ।

नेपाल विद्युत् प्राधिकरण अनारमनी वितरण केन्द्रले आर्थिक वर्ष २०७१÷७२ मा विद्युत् चोरीमा संलग्न १०१ जनालाई कारबाही गरेको छ । विद्युत् लाइनमा अङ्कुश हाल्ने र जडान गरिएको मिटरको लाइन काटेर विद्युत् चोरी गर्नेलाई कारवाही गरिएको हो । कारबाहीबाट रु २० लाख एक हजार १२९ राजस्व सङ्कलन भएको प्राधिकरणका सूचना अधिकारी अधिकारीले प्राधिकरणका सूचना अधिकारी अनिल अधिकारीले जानकारी दिनुभयो । आर्थिक वर्ष २०७०÷७१ मा विद्युत् चुहावट २३ प्रतिशत रहेकाले त्यसलाई घटाउन विद्युत् प्राधिकरणले अनुगमनलाई तीव्र पारेको छ । शिक्षित तथा प्रतिष्ठित व्यक्तिले नै विद्युत् चोरी गरेको पाइएकाले उनीहरुलाई कारबाही गरिएसँगै चुहावट दरसमेत घटेको अधिकारीले बताउनुभयो । प्राधिकरणले विद्युत् चुहावटलाई नियन्त्रण गर्न अनुगमनलाई तीव्र पारेसँगै चुहावट दर १९.४८ प्रतिशतमा झरेको बताइएको छ । यस्तै, विद्युत् लाइन जडान गरेका तर नियमित महसुल नबुझाउने ४८५ जना ग्राहकबाट रु ४० लाख १७ हजार ३०७ असुल गरिएको कार्यालयले जनाएको छ ।

काठमाडौँ, ३१ साउन ।

नेपाली चलचित्रमा ‘राते काइँला’ उपनामले चर्चित अभिनेता सुनील थापाले अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा ‘लाइफटाइम एचिभमेन्ट अवार्ड’ प्राप्त गर्नुभएको छ । कलिउड (नेपाली चलचित्र उद्योग)मा मात्र नभएर भारतीय सिनेमा (बलिउड)मा समेत आफ्नो अभिनय क्षमतालाई देखाइसकेका अभिनेता थापालाई उहाँको चलचित्र क्षेत्रप्रतिको योगदानलाई कदर गर्दै आज अमेरिकामा ‘लाइफटाइम एचिभमेन्ट अवार्ड’बाट सम्मानित गरिएको हो । उक्त ‘अवार्ड’ अमेरिकास्थित नेपालीहरुले विगत दुई दशकदेखि आयोजना गर्ने गरेको ‘फेस्टिबल अफ ग्लोब’ महोत्सवमा प्रदान गरिँदै आएबमोजिम यसपटक थापालाई प्रदान गरिएको हो । अभिनेता थापासँगै हलिउड कलाकार ज्याकी च्यान र मार्टिन सिन, बलिउड सङ्गीतकार तथा गायक बप्पी लहरी, भियतनामी नायिका किउ चिनलाई पनि सोही ‘अवार्ड’बाट सम्मानित गरिएको छ ।

महोत्सवमा पहिलो पटक नेपाली चलचित्र तथा कलाकारले सहभागिता जनाएका थिए । यो ‘अवार्ड’ अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा नेपाली कलाकारले पाएको ठूलो सम्मान भएको नेपाली चलचित्रकर्मीले बताएका छन् ।

काठमाडौँ, ३२ साउन ।

काठमाडौँ उपत्यकाका प्राचीन जात्रामध्येको बाघभैरव जात्रा कीर्तिपुरमा मङ्गलबार मनाइँदै छ । कीर्तिपुरवासीका आराध्यदेव बाघभैरवको जात्रा प्रत्येक वर्षको भदौ १ गते सिंह सङ्क्रान्तिका दिन मनाउने प्रचलन छ । समुद्री सतहबाट चार हजार ८०० फि उचाइमा रही पूर्व र पश्चिम लाम्चो डुङ्गाका आकारमा देखिने प्राचीनबस्ती कीर्तिपुरको मध्य भागमा अवस्थित बाघभैरव मन्दिरमा लाग्ने जात्रा यहाँका जात्रामध्येको विशिष्ट भएको कीर्तिपुर जात्रा पर्व व्यवस्थापन समितिका सदस्य वीरेन्द्र शाक्यले जानकारी गराउनुभयो । जात्राका अवसरमा बाघभैरवको मूर्तिसहितको खट कीर्तिपुर नगर परिक्रमा गराइने र आफन्त बोलाएर एकापसमा शुभकामना आदानप्रदान गरी खुसियाली साट्ने प्रचलन छ । शाक्यका अनुसार जात्राका दिन बाघभैरवको मन्दिर १०८ पटक घुमेमा पाप नष्ट भई पुण्य सञ्चय हुने जनविश्वास छ । पूर्वतर्फ फर्केको बाघभैरवको मन्दिर शिवदेवले बनाए पनि तर मूल माटाले बनेको गर्भमा रहेको मूर्ति कसले बनायो भन्ने विषयमा धेरै किंवदन्ती पाइन्छ । एक किंवदन्तीअनुसार परापूर्वकालमा दानासुर राक्षसले यहाँका मानिसलाई निकै दुःख दिएको कुरा द्वारिकाका कृष्णले थाहा पाई यस क्षेत्रमा आएर उसको बध गरी यहाँका जनताको रक्षाका लागि बाघभैरवको स्थापना गरेका हुन् । त्यस्तै अर्को किंवदन्तीअनुसार उत्तरतर्फको बस्तीका गोठाला त्यहाँको जङ्गलमा पशु चराउन जान्थे । एक दिन गोठालाले माटाको खेलौनाका रुपमा बाघ बनाएछन् । त्यसमा जिब्रो हाल्नका लागि पात खोज्न गएका बेला त्यही बाघमा शक्ति उत्पन्न भई त्यसले चराउन ल्याएका सम्पूर्ण गाईवस्तु खाइदिएछ । गाईवस्तु खाइदिएको रिसले केटाकेटीले सधैँ आँ गरी बस्न परोस् भन्ने सराप दिएछन् र मुखमा जिब्रो पनि राखेनछन् । त्यसैले पनि कीर्तिपुरको बाघभैरवको मूर्तिमा जिब्रो नरहेको विश्वास गरिन्छ । बाघभैरवको मूर्ति विभिन्न समयमा जीर्णोद्धार गरिँदै आएकामा दुई वर्षअघि स्थानीयवासीको सक्रियतामा तान्त्रिक विधिद्वारा जीर्णोद्धार गरिएको थियो ।

केही दिनदेखि उकालो लाग्न थालेको नेप्से परिसूचकमा आज ४५.५५ अङ्कले बढेको छ । दुई दिनसम्म लगातार बन्द भए पनि त्यसको कुनै नकारात्मक असर देखिएन । लगानीकर्ता बजारप्रति उत्साहित देखिएकाले परिसूचकमा सुधार आएको नेपाल स्टक एक्सचेन्जले जनाएको छ । नेप्सेका अनुसार आजको वृद्धिपछि नेप्से ११५७.६० अङ्कमा पुगेको छ । यसअघि विसं २०६५ मा नेप्से ११७५ विन्दुमा पुगेको थियो । आज रु ८२ करोड ५५ लाख ६९ लाख ४८० बराबरका १३ लाख ५३ हजार ६४९ कित्ता सेयरको तीन हजार ६६७ पटक कारोबार भयो । बजार खुलेदेखि नै उकालो लागेको नेप्से ४५ मिनेटपछि ओरालो लाग्न सुरु गरेको थियो तर त्यसको केही समयपछि नै पुनः उकालो लाग्न सुरु गरेको परिसूचक बजार बन्द नहुँदासम्म निरन्तर उकालो लागेको हो । सबैभन्दा बढी आज बैंकिङ समूहको परिसूचक ६४.६७ अङ्कले बढ्यो भने उत्पादनमूलक क्षेत्रको परिसूचक ६७.४६ अङ्कले बढ्यो । व्यापार समूहको परिसूचक भने आज ६.४१ अङ्कले ओरालो लाग्यो ।

भक्तपुर नगरपालिकाले आव २०७१÷७२ मा पर्यटक शुल्कबाट रु २१ करोड ३४ लाख ३५ हजार ४०० रकम सङ्कलन गरेको छ ।भक्तपुरको सम्पदा हेर्न आउने सार्क राष्ट्र तथा चिनियाँ पर्यटकसँग रु १०० र अन्य देशबाट आउने पर्यटकसँग रु एक हजार ५०० शुल्क लिँदै आएको नगरपालिकाले नगर घुम्न आउने दुई लाख ४४ हजार १४४ जना पर्यटकबाट उक्त रकम सङ्कलन गरेको हो । भूकम्पका कारण आव २०७०÷७१ मा भन्दा आव २०७१÷७२ मा पर्यटकको आगमन घटेपछि भक्तपुर नगरपालिकामा पर्यटक शुल्कबाट हुने आम्दानी पनि घटेको भक्तपुर नगरपालिका पर्यटन सूचना केन्द्रका प्रमुख दामोदर सुवालले जानकारी दिनुभयो ।

आव २०७०÷७१ मा एक लाख ३६ हजार ९९६ जना सार्क राष्ट्र तथा चिनियाँ पर्यटक र अन्य देशबाट एक लाख ५३ हजार ८९५ जना पर्यटकको आगमन भएकामा आव २०७१÷७२ मा भने यो सङ्ख्या घटेर सार्क तथा चिनियाँ पर्यटक एक लाख नौ हजार १२९ जना र अन्य देशबाट एक लाख ३५ हजार १५ जना पुगेको छ । नगरपालिकाले आव २०७०÷७१ मा सार्क तथा चिनियाँ पर्यटकबाट रु एक करोड ३६ लाख ९९ हजार ६०० र अन्य देशका पर्यटकबाट रु २३ करोड आठ लाख, ४२ हजार ५०० गरी कुल रु २४ करोड ४५ लाख ४२ हजार १०० आम्दानी गरेको थियो । तर नगरपालिकाले आव २०७१÷७२ मा भने सार्क तथा चिनियाँ पर्यटकबाट रु एक करोड नौ लाख १२ हजार ९०० र अन्य देशका पर्यटकबाट रु २० करोड २५ लाख २२ हजार ५०० गरी कुल रु २१ करोड ३४ लाख ३५ हजार ४०० मात्रै सङ्कलन गरेको छ । भूकम्पका कारण वैशाखदेखि असारसम्म पर्यटकको आगमन ठप्प भएपछि नगरपालिकाले आव २०७०÷७१ मा भन्दा आव २०७१÷७२ मा रु चार करोड २० लाख १९ हजार ६०० कम आम्दानी भएको नगरपालिकाले जनाएको छ । भूकम्पपछि पर्यटकको आगमन ठप्प भएको हो । नगरपालिकाका अनुसार वैशाखमा सार्क तथा चिनियाँ पर्यटक पाँच हजार ७३८ जना, जेठमा नौजना, असारमा ३९२ जनामात्रै आएका थिए । अन्य देशबाट वैशाखमा छ हजार ८०८, जेठमा ११ जना, असारमा एक हजार ११७ जनामात्रै पर्यटक भक्तपुर आएका थिए ।

काठमाडौँ, ३२ साउन ।

बहुप्रतिक्षित मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको सुरुङ निर्माण सम्पन्न गर्ने सम्झौताको समयावधिमा नसकिने भएको छ । सम्झौताअघि नै इटालेली ठेकेदार कम्पनी सिएमसीले काम सकी २०७३ वैशाख १ गते मेलम्चीको पानी काठमाडौँका धारामा खसाल्ने सार्वजनिक गरे पनि ठेकेदार कम्पनीको ढिलासुस्तीले काम नसकिने भएको हो । सम्झौताअनुसार २०७३ असोज मसान्तभित्र सिन्धुपाल्चोकको हेलम्बुबाट काठमाडौँको सुन्दरीजलसम्म २७ किमि सुरुङ निर्माण सक्नुपर्ने हुन्छ । वैशाखको भूकम्पपछि राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाको काममा प्रभाव परेको छ । भूकम्पअघि सुन्दरीजलबाट सिन्धुतिर, सिन्धुबाट सुन्दरीजल र ग्याल्थुमतिर, ग्याल्थुमबाट सिन्धु एवम् अम्बाथान तथा अम्बाथानबाट ग्याल्थुमतिर गरी छ ठाउँबाट सुरुङ निर्माणको काम भएकामा अहिले तीनतिरबाट मात्र काम भएको मेलम्ची खानेपानी विकास समितिका कार्यकारी निर्देशक घनश्याम भट्टराईले जानकारी दिनुभयो ।

“भूकम्पपछि ठेकेदार कम्पनीले सुन्दरीजलबाट सिन्धुतिर, सिन्धुबाट सुन्दरीजल र ग्याल्थुमतिर मात्र सुरुङ खनिरहेको छ, ग्याल्थुममा काम सुरु भए पनि पहिरो आई रोकिएको छ, छिट्टै सुरु गर्ने तयारीमा छौँ”, उहाँले भन्नुभयो । अम्बाथानबाट भने भूकम्पपछि सुरुङ निर्माण सुरु हुन सकेको छैन । सम्झौताको समयावधि सिद्धिन १४ महिना बाँकी हुँदा सुरुङको आधा काम मात्र सम्पन्न भएको छ । हालसम्म १३ किमि ३०० मि सुरुङ खनिएको आयोजनाले जनाएको छ । ठेकेदार कम्पनीले प्रतिदिन ३५ मिटर सुरुङ खन्नुपर्ने सम्झौता भएकामा हाल प्रतिदिन १० मात्र खनिएको कार्यकारी निर्देशक भट्टराई बताउनुहुन्छ । विसं २०६६ साउनमा चिनियाँ सरकारी ठेकेदार कम्पनी चाइना रेल्वेले ठेक्का लिई सुरुङ निर्माणको काम सुरु गरेकामा काम गर्न नसकेपछि ठेक्का छोडी हिँडेको थियो । सरकारले फेरि बोलपत्र आह्वान गरी इटालेली ठेकेदार कम्पनी सिएमसीसँग २०७० असार ३१ गते ठेक्का सम्झौता गरेको थियो । सम्झौता गरेर कात्तिकमा परिचालन भएको सिएमसीले पुसबाट सुरुङ निर्माण सुरु गरेको थियो । चिनियाँ ठेकेदार कम्पनीले छ किमि ४४४ मि सुरुङ निर्माण गरेको थियो । सिन्धुपाल्चोकको मेलम्ची बजारमाथिका धेरै स्थानमा साना पहिरो गएकाले काममा अवरोध भएको आयोजनाको मुहानस्थल अम्बाथानमा खटिएका इन्जिनियर लक्ष्मण रायमाझी बताउनुहुन्छ । “सुरुङ निर्माणस्थल माथिबाट पहिरो आउँदा कामदारमा भूकम्पपछि चिरा परेको जमिन आई थिच्छ भन्ने मानसिक डरले काम गर्न गाह्रो भएको छ, ठेकेदारसँग समन्वय गरी ग्याल्थुमबाट छिटो काम सुरु गर्न पहल गरिरहेका छौँ”, रायमाझीले भन्नुभयो । आइतबार रातिको अविरल वर्षाले अम्बाथान जाने तिम्बुको पक्की पुलको ग्याबिन बगाएपछि सवारी सञ्चालनमा केही समस्या आएको आयोजनाले जनाएको छ ।

मुस्ताङ, १ भदौ ।

सीमा प्रशासन कार्यालय लोमान्थाङले उपल्लो मुस्ताङका भूकम्पपीडितलाई दोस्रो चरणको राहत वितरण गर्न थालेको छ । १२ र २९ गतेको विनाशकारी भूकम्पका कारण उपल्लो मुस्ताङका लोमान्थाङ, छोसेर, छोण्हुप, घमी, छोसेर र सुर्खाङ गाविसमा २९ घर पूर्णरुपमा क्षतिग्रस्त भएको सरकारी तथ्याङ्क छ ।

पहिलो चरणमा पूर्ण क्षति भएका भूकम्पपीडितलाई दोस्रो चरणअन्तर्गत प्रतिघर थप रु आठ हजारका दरले राहत वितरण गर्न थालिएको सीमा प्रशासन कार्यालयका प्रमुख कृष्णप्रसाद ढकालले जानकारी दिनुभयो । भूकम्पले घमीमा १५, छोण्हुपमा ११, लोमान्थाङ, छोसेर र सुर्खाङ गाविसमा एक÷एक वटा घर पूर्णरुपमा क्षतिग्रस्त भएका छन् । “अहिलेसम्म ११ परिवारलाई हामीले दोस्रो चरणको थप राहत पनि वितरण गरिसकेका छौँ, अन्यलाई पनि वितरण गर्ने तयारी छ, सीमा प्रमुख ढकालले भन्नुभयो, “राहत वितरणका लागि दुई वटा फोटो चाहिने, त्यो सबैसँग नहुने र फोटो खिच्ने ठाउँ पनि नहुँदा केही ढिला भएको छ ।” पूर्ण क्षति भएका घरका परिवालाई भूकम्पपीडित परिचय वितरण पनि गर्न लागिएको बताइएको छ । दोस्रो चरणअन्तर्गत रु दुई लाख ३२ हजार थप राहत वितरण हुने सीमा प्रशासन कार्यालयले जनाएको छ । भूकम्पका कारण मुस्ताङमा करिब १५० भन्दा बढी घरमा पूर्णरुपमा क्षति भएको सरकारी तथ्याङ्क छ । ती सबैलाई चरणबद्धरुपमा राहत वितरण गरिने बताइएको छ ।

पथरी (मोरङ), १ भदौ ।

जलपरि रिक्सा सञ्चालनमा ल्याइएको छ । विराटनगर–७ मा रहेको करिब दुई बिगाह क्षेत्रफलमा रहेको तालमा केसीएस ट्राभल्स एन्ड टुर्सले नेपालमै पहिलो पटक विराटनगरमा जलपरि रिक्सा सञ्चालनमा ल्याएको हो । विराटनगर नेपालकै दोस्रो ठूलो सहर भएर पनि मनोरञ्जन गर्ने स्थल कतै नभएको पाएपछि जलपरि रिक्सा सञ्चालन गर्ने निर्णय भएको टुर्सका पूर्वाञ्चल प्रतिनिधि सञ्जीव गुप्ताले बताउनुभयो । पैदलमार्फत रिक्सा गुडाउन सकिने छ । जलपरि रिक्सा गुड्ने क्षेत्रलाई चाँडैनै ‘विराट ग्रिन सिटी पार्क’ नामकरणको तयारी गरिरहेको छ । सस्तो मूल्यमा सयर गर्ने गरी मूल्य निर्धारण गरिएको गुप्ताको भनाइ छ । टुर्सले तत्कालका लागि दुईवटा रिक्सा सञ्चालनमा ल्याएको छ । उहाँका अनुसार निकट भविष्यमै लुम्बिनी, पोखरालगायतका स्थानमा सुरु गर्ने योजना छ । विदेशबाट आयात गरिएको रिक्सा नेपाली अवधारणाअनुसार तयार गरिएको सञ्चालकको भनाइ छ । विराटनगरमा जलपरि रिक्साको सञ्चालनसँगै पर्यटकको सङ्ख्या बढ्ने सञ्चालकको अपेक्षा छ ।

नारायण न्यौपाने / रमेश लम्साल काठमाडौँ, १ भदौ ।

प्रमुख चार राजनीतिक दलबीच स्थानीय निकायको निर्वाचन एक कार्यावधि समाप्त भएको मितिले छ महिनाभित्र गरिसक्ने संवैधानिक व्यवस्था गर्ने सहमति भएको छ । संवैधानिक राजनीतिक संवाद तथा सहमति समितिका सभापति र प्रमुख राजनीतिक दलका नेता सम्मिलित विशेष समितिको आज बसेको बैठकमा प्रस्तावित नयाँ संविधानमास्थानीय निकायको निर्वाचन भएको १८ वर्षसम्म बितिसक्दा समेत नयाँ निर्वाचन हुन नसकिरहेको विद्यमान परिस्थितिमा निर्वाचन गरिसक्नुपर्ने अवधिको किटान नै उल्लेख हुन लागेको छ । स्थानीय निकायको निर्वाचन छ महिनाभित्र गरिसक्ने गरी राजनीतिक दलबीच पटक पटक सहमतिमा हस्ताक्षर भए पनि निर्वाचन कहिले हुने भन्ने विषयलाई भने अझै पनि स्पष्ट पारिएको छैन । यस्तै राजनीतिक दलको महाधिवेशन पाँच वर्षभित्र गरिसक्नुपर्ने व्यवस्था संविधानमा नै किटेर जानुपर्छ भन्नेमा यसअघि सहमतिमा पुगेका दलहरु सो व्यवस्थालाई छ महिनासम्म लम्ब्याउन सक्ने प्रावधान राख्न सहमत भएका छन् तर त्यस्तो व्यवस्था भने ‘विशेष परिस्थितिमा’ मात्रै लागू हुनेछ ।

केन्द्रमा मात्रै रहने प्रस्ताव गरिएको समावेशी आयोगको कार्यालय प्रदेशमा पनि राख्ने विषयमा दलबीच मतैक्य भएको छ । सो व्यवस्था कायम गर्न आदिवासी र जनजातिले माग गर्दै आएका थिए । सर्वोच्च अदालतमा दश अस्थायी न्यायाधीश थप सर्वोच्च अदालतमा १५ न्यायाधीश कायम रहेकामा मुद्दाको चापका आधारमा त्यो सङ्ख्या अपुग भएको भन्ने जनगुनासोलाई सम्बोधन गर्ने हेतुले बढीमा १० न्यायाधीश थप गरिने भएको छ । थप न्यायाधीशले सर्वोच्च अदालतमा अस्थायी वा अतिरिक्त न्यायाधीशका रुपमा काम गर्ने छन् । हाल सर्वोच्च अदालतमा २२ हजार मुद्दा विचाराधीन छन् । न्यायाधीश थप गरिएपछि न्यायसम्पादन सहज हुने विश्वास लिइएको संवाद समितिका सभापति डा बाबुराम भट्टराईले जानकारी दिनुभयो । यस्तै हाल कायम रहेका १६ पुनरावेदन अदालतलाई छ वटा उच्च अदालतमा परिणत गरिने छ । बाँकी १० पुनरावेदन अदालतका न्यायाधीशलाई सङ्क्रमणकालीन व्यवस्था गरेर सम्बोधन गरिने छ । जिल्ला न्यायाधीश नियुक्तिका हकमा ६० र ४० भन्ने रहेकामा २० प्रतिशत आन्तरिक बढुवाबाट, ४० प्रतिशत आन्तरिक प्रतिस्पर्धाबाट र ४० प्रतिशत खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट गरिने सहमति दलबीच भएको छ । सरकारी वकिलको सेवासर्त र सुविधाका लागि छुट्टै कानुनी व्यवस्था गरिने सहमति समेत भएको छ । स्थानीय तहको न्यायिक व्यवस्था गाविसको उपाध्यक्षको नेतृत्वमा गरिने र थप दुई सदस्य अध्यक्षले मनोनय गर्ने प्रावधानलाई सुधार गरी ती दुई व्यक्तिको छनोट गाउँसभाबाटै गरिने व्यवस्था प्रस्ताव गरिएको छ । अन्तरप्रादेशिक रुपमा हुने व्यापार, ढुवानी तथा सेवामा प्रादेशिक रुपमा दोहोरो कर नलाग्ने भएको छ । उद्यमी व्यवसायीबाट आएका सुझावलाई ध्यान दिँदै त्यस्तो कर नलाग्ने व्यवस्था गर्न पनि दलहरु राजी भएका हुन् । स्थानीय तहको लेखापरीक्षण महालेखाबाट स्थानीय तहको लेखापरीक्षण पनि महालेखापरीक्षकबाटै गर्ने व्यवस्था नयाँ संविधानमा राख्न प्रस्ताव गरिएको छ । स्थानीय निकायमा बढी अनियमितता तथा सरकारी रकमको दुरुपयोग भयो भन्ने व्यापक टीकाटिप्पणी भइरहेको सन्दर्भमा दलबीच भएको सो सहमतिले केही हदसम्म सुशासन कायम गर्न योगदान पुग्ने विश्वास लिइएको छ । नेपाली सेना, नेपाल प्रहरी तथा सरकारी स्वामित्वमा रहेका सङ्घसंस्था तथा प्रतिष्ठानको लिखित परीक्षामा लोक सेवा आयोगबाटै लिने भन्ने प्रस्ताव पनि राखिएको सभापति डा भट्टराईको भनाइ छ । संवैधानिक परिषद्मा सभामुख र उपसभामुख संवैधानिक परिषद्मा एक महिला रहने व्यवस्थालाई अनिवार्य गर्न दलहरु सहमत भएका छन् । सभामुख वा उपसभामुखमध्ये एक महिला अनिवार्य हुने व्यवस्था नयाँ संविधानमा गरिने छ । सो व्यवस्थाले संवैधानिक परिषद्मा सभामुख र उपसभामुख दुवैको प्रतिनिधित्व हुनेछ । यसअघि मस्यौदामा परिषद्मा रहने महिला सदस्यको मनोयन मन्त्रिपरिषद्बाट हुने व्यवस्था गरिएको थियो । संवैधानिक आयोगको अनुगमन तथा मूल्याङ्कन संंसदीय समितिले गर्ने भन्ने मस्यौदामा उल्लेख भएकामा त्यसलाई परिमार्जन गरी राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोगलाई अनुगमनको समेत दायराभन्दा बाहिर राखिने र अन्यका हकमा भने अनुुगमन मात्रै गर्ने व्यवस्था नयाँ संविधानमा गरिने भएको छ । केन्द्रीय दूरसञ्चार, अस्पताल mर राष्ट्रिय वनलाई केन्द्रको सूचीमा राख्ने र प्रदेशमा रेडियो, एफएम सञ्चालन गर्ने अधिकार रहने व्यवस्था प्रस्ताव गरिएको छ । नागरिकताका विषयमा दलहरु सहमतिको अत्यन्तै नजिक पुगे पनि टुङ्गोमा भने पुगिनसकेको बताइएको छ । धर्म र मतसीमामा विवाद प्रमुख दलबीच लामो समयदेखि विवादका रुपमा रहेको धर्मनिरपेक्षता राख्ने कि धार्मिक स्वतन्त्रता कायम गर्ने भन्ने सन्दर्भमा भने सहमति हुन सकेको छैन । यस्तै मत प्रतिशत सीमा र प्रदेशको सीमाङ्कनको विषयमा देखिएको विवादलाई कसरी हल गर्ने भन्ने सन्दर्भमा पनि अन्तिम निष्कर्ष निस्कन सकेको छैन । सिंहदरबारमा सञ्चारकर्मीसँग कुरा गर्दै सभापति डा भट्टराईले भन्नुभयो, “सीमा निर्धारणलगायत केही महत्वपूर्ण विषयलाई निष्कर्षमा पु¥याउन आन्तरिक गृहकार्य भइरहेको र छलफल जारी छ, सरोकारवालाका विषयलाई ध्यान दिएर समाधान गर्न प्रयत्न भइरहेको छ ।”

कमल खत्री म्याग्दी, १ भदौ । अग्ला र मनोरम हिमशृङ्खला, जैविक विविधतायुक्त भौगोलिक बनावट, परम्परागत कला र मौलिक संस्कृति म्याग्दीको पर्यटन विकासका आधारहरु हुन् । यसका साथै ऐतिहासिक र पुरातात्तिक महत्व बोकेका धार्मिकस्थललाई समेटेर धार्मिक पर्यटन, ठूला नदी म्याग्दी र कालीगण्डकीमा ¥याफ्टिङ र अग्ला झरनामा साहसिक क्यानोइङको समेत उक्तिकै सम्भावना बोकेको छ, म्याग्दीले । अहिले अन्नपूर्ण फेरो र अन्नपूर्ण–धौलागिरि सामुदायिक पदमार्गले समेटिएका उत्तरी राम्चे, शिख, घार, नारच्याङ, भुरुङ तातोपानी लगायतका गाविसमा रहेका पर्यटकीयस्थल र राउन्ड धौलागिरि पदमार्गमा भ्रमणका लागि पर्यटक केही मात्रामा भित्रने गरेका छन् । तर जिल्लाभित्र प्रचुर पर्यटन सम्भावना बोकेका अन्य गन्तव्य भने ओझेलमा परेका छन् ।

निकै चर्चामा रहेर पनि धौलागिरि आइसफल पदमार्ग, बरञ्जाको झाँक्रेपानी, कुहूँ, झीँ र पात्लेखेत गाविसको सीमा क्षेत्र समेटिएको टोड्के धुरी, दरबाङ बिम र पाखापानी गाविसमा पर्ने मालिका धुरी, लुलाङको जलजलाको लेक, गुर्जाघाट, राखु र बेग क्षेत्रमा समेटिएको रुइसे, प्राकृतिक उपचारस्थलका रुपमा परिचित सिङ्गा तातोपानी कुण्ड, रुप्से झरना, अन्ध गल्छि, खयरबराही ताल, निष्कोट ताल लगायतका स्थानमा पर्यटक आगमन हुन सकिरहेको छैन । त्यस्तै, मुक्तिनाथको प्रवेशद्वारका रुपमा गलेश्वरधामसँगै माहारानीथान, मालिका धुरी लगायतका क्षेत्रमा धार्मिक पर्यटक बढ्न थाले पनि रावणको जन्म भएको ऐतिहासिक ठाउँ पछै क्षेत्र, प्राचीन इतिहासको मुख्य अवशेषका रुपमा रहेको जगन्नाथ मन्दिर, ऐतिहासिक धार्मिकस्थल कुइनेमङ्गलेको रिखार क्षेत्र, भकिम्लिको स्वर्गाश्रम लगायतका महत्वपूर्ण धार्मिकस्थलको प्रचार–प्रसार नहुँदा सोचेअनुरुप धार्मिक पर्यटन विकास हुन नसकेको सरोकार राख्ने निकायहरु बताउँछन् । जिल्लाभित्र थुप्रै पर्यटकीय सम्पदा रहे पनि आन्तरिक व्यवस्थापन नहुनु, व्यवस्थित पदमार्ग नहुनु, स्थानीयवासीको निष्क्रिय हुनु, होमस्टे सञ्चालनमा नआउनु, प्रचार–प्रसार नहुनु, पर्यटक सूचना केन्द्र नबन्नु, सुरक्षा चुनौती रहनु लगायतका कारण म्याग्दीमा पर्यटन विकासका सम्भावना उजागर हुन नसकेको म्याग्दी उद्योग वाणिज्य सङ्घका महासचिव राजेश शाक्य बताउँछन् । धौलागिरि हिमाल, गुर्जा हिमाललगायत अन्नपूर्ण हिमालको प्रथम आधार शिविरसमेत म्याग्दीमै पर्छ । पर्यटन विकासको अथाह सम्भावना भएर पनि अहिलेसम्म यस क्षेत्रको विकासले दु्रत गति लिन नसक्नु विडम्बना भएको टोड्के क्षेत्र विकास कोषका सदस्यसमेत रहेका बेनीका होटल व्यवसायी बाबुराम आचार्यले बताउनुभयो । “हामीले जिल्लामा भएको सम्भावनालाई समेत बाहिर ल्याउन सकेका छैनाँै, सम्भावनाको उजागर गर्ने र अत्यावश्यक पूर्वाधार मात्रै तयार गर्न सकिए जिल्लामा वार्षिक रुपमा हजारौँ पर्यटक घुमाउन सकिन्छ,” उहाँले भन्नुभयो । जिल्लाको पर्यटन विकासका लागि विभिन्न सङ्घसंस्था गठन भए पनि कुनै संस्थाले पनि नेतृत्वदायी तवरले पर्यटन गतिविधि सञ्चालन गर्न नसक्नु र सरोकारवालाबीच आपसी समन्वय नहुनु मुख्य समस्या रहेको उहाँको भनाइ छ । जिल्लाको घोडेपानी, खोप्रालेक, नागी, तातोपानी, राउन्ड धौलागिरि लगायतका क्षेत्रमा वार्षिक २० हजारभन्दा बढी पर्यटक भित्रने गरे पनि अहिलेसम्म जिल्लाको पर्यटकीय क्षेत्रको प्रचारप्रसारका निम्ति जानकारीमूलक पुस्तिकासमेत बनाएको भेटिँदैन । कालीपुलमा जिविसको लगानीमा पर्यटक सूचना केन्द्र भवन निर्माण गर्न सुरु भए पनि पूर्णता पाउन सकेको छैन । जिल्लाको कुन–कुन स्थानमा पर्यटकीय क्षेत्र छन् ? तिनको विशेषता के छ ? भम्रणका लागि खर्चनुपर्ने समय कति हो ? यी विषयका सूचना तथा जानकारी उपलब्ध गराउन नसकेसम्म पर्यटन विकासले गति लिन नसक्ने म्याग्दी उद्योग वाणिज्य सङ्घका महासचिव शाक्य बताउनुहुन्छ । हाल मुलुककै एक मात्रै ढोरपाटन सिकार आरक्षले म्याग्दी राउन्ड धौलागिरि पदमार्गसँगै साहसिक पदयात्रा ‘गुरिल्ला ट्रेक’ र अन्नपूर्ण फेरोको केही भाग समेटेको छ । प्रसिद्ध धार्मिकस्थल मुक्तिनाथ प्रवेशद्वारका रुपमा समेत यसलाई चिनिन्छ । जिल्लाको पर्यटन विकासका लागि कुनै पनि पहल नभएको भने पक्कै पनि होइन । पर्यटन रोयल्टीबाट आउने रकम जिल्ला विकास समितिले हरेक वर्ष पूर्वाधार निर्माणमा खर्चिने गरेको छ । त्यसका साथै गाविस, जिविस, नगरपालिका, पर्यटन कार्यालय र मन्त्रालयबाट समेत पदमार्ग विश्रामस्थल, ऐतिहासिक सम्पदाको जीर्णोद्धार लगायतका कार्यमा लगानी हँुदै आए पनि त्यो पर्याप्त देखिँदैन । जिल्लालाई ‘टुरिजम हब’का रुपमा विकास गर्ने लक्ष्यसहित जिविसले दुई वर्षअगाडि पर्यटन गुरुयोजनासमेत निर्माण गरेको छ । तर पर्यटकीयस्थलमा बास बस्ने होटल, व्यवस्थित पदमार्ग, सञ्चार सुविधाजस्ता अत्यावश्यक पूर्वाधार र सुविधाको अभाव तथा आवश्यक प्रचारप्रसार नभएकाले पर्यटक आउन नसकेको सरोकार राख्ने निकायहरु बताउँछन् । हिमशृङ्खला र रमणीय स्थलको दृश्यावलोकन र धार्मिक पर्यटनको प्रचुर सम्भावना रहेको म्याग्दीमा पर्यटन प्रवद्र्धनका लागि प्रचारप्रसार र पूर्वाधारको अभावका साथसाथै जनस्तरमा चेतनाको अभाव चुनौतीका रुपमा रहेको धौलागिरि पर्यटन परिषद्का अध्यक्ष अमर बानियाँले बताउनुभयो ।

काठमाडौँ, १ भदौ ।

कीर्तिपुरस्थित प्रसिद्ध बाघभैरव मन्दिरमा आज बिहानैदेखि दर्शनार्थीको भिड लागेको छ । प्रत्येक वर्ष भदौ १ गते सिंह सङ्क्रान्तिका दिन बाघभैरव जात्रा मनाउने प्राचीन प्रचलन रहेका कारण काठमाडौँ उपत्यकाका विभिन्न स्थानबाट दर्शनार्थी आएका छन् । जात्राका दिन बाघभैरवको दर्शन गरेमा मनोकाङ्क्षा पूरा हुने जनविश्वास रहेको स्थानीयवासी राकेश महर्जनले जानकारी गराउनुभयो । जात्राका लागि बाघभैरवको मूर्तिलाई विधिवत् स्नान गराइने र खटजात्रा गरी कीर्तिपुर नगरका विभिन्न भाग परिक्रमा गर्ने चलन छ । कीर्तिपुरवासीले आराध्यदेवका रुपमा परापूर्वकालदेखि बाघभैरवको पूजाआजा गर्दै आएको महर्जनले बताउनुभयो । भूकम्पले कीर्तिपुर क्षेत्रका अन्य सम्पदामा धेरै क्षति पु¥याए पनि बाघभैरव मन्दिरमा भने सामान्य क्षति पुगेको छ । भूकम्पले नगर क्षेत्रका विभिन्न ठाउँका संरचना भत्काए पनि बाघभैरवको खट अन्य जात्राका खटभन्दा केही सानो भएकाले खटयात्राका लागि कुनै समस्या नपर्ने कीर्तिपुर जात्रापर्व व्यवस्थापन समितिका सदस्य वीरेन्द्र शाक्यले जानकारी गराउनुभयो । जात्राका अवसरमा मन्दिरलाई १०८ पटक परिक्रमा गरेमा पाप नष्ट भई धर्म सञ्चय हुने जनविश्वाससमेत छ ।

सल्यान, १ भदौ ।

अखण्ड राप्तीको माग गर्दै नौ दिनदेखिको बन्दले जिल्लाको जनजीवन प्रभावित हुन थालेको छ । बन्दकर्ताले आइतबार र सोमवार बन्द केही खुकुलो पारेको भए पनि आजदेखि कडा बनाएका छन् । अनिश्चितकालीन बन्द आह्वानपछि जिल्ला सदरमुकाम खलङ्गामा दैनिक उपभोग्य वस्तुको अभाव हुन थालेको छ । यातायात सञ्चालन नहुँदा जिल्ला बाहिरबाट तरकारी तथा खाद्यान्न आपूर्ति हुन नसकेपछि अभाव देखिन थालेको छ । बन्दका कारण तरकारी, खाद्यान्न, खाना पकाउने ग्यास जस्ता दैनिक उपभोग्य वस्तुको अभाव हुन थालेको छ । सल्यानलाई राप्तीबाट नअलग्याउने शीर्ष नेताहरुको प्रतिबद्धता आइसकेको भए पनि आन्दोलनकारीले आफनो आन्दोलन फिर्ता लिएका छ्रैनन् । जिल्लाका राजनैतिक दलका नेतासहितको टोलीले काठमाडौ पुगेर सो विषयमा शीर्ष नेताहरुलाई ज्ञापनपत्र बुझाएकोे नेकपा(एमाले) सल्यानका अध्यक्ष हरि केसीले जानकारी दिनुभयो । “शीर्ष नेताहरुबाट राप्ती टुक्रिन नदिने प्रतिबद्धता आएको छ” केसीले भन्नुभयो ।

काठमाडौँ, २ भदौ ।

उदयपुर लेखानी गाविस–६ की कल्पना मगरले अल्लोको कपडा बुनेर मासिक रु २० हजार बराबरको आम्दानी गर्नुहुन्छ । हाल राजधानीमा बस्दै आउनुभएकी कल्पनाले दिनमा करिब २० देखि २५ मिटर अल्लोको कपडा बुन्नुहुन्छ । एक मिटर बुनेबापत रु ३५ पारिश्रमिक पाइन्छ । “अल्लोको कपडा बुन्ने काम सुरु गरेदेखि आम्दानी राम्रो भएको छ, यसबाट कमाएको आम्दानीले छोरा÷छोरा पढाउनाका साथै घर खर्चसमेत चलाउन पुगेको छ” – उहाँले भन्नुभयो ।

बाँनियाटारमा रहेको बन्दना ढाका कपडा तथा ह्यान्डी क्राफ्ट उद्योगमा चार वर्षदेखि अल्लोको कपडा बुन्दै आउनुभएकी कल्पनाले जस्तै ओखलढुङ्गाकी कमला मगरले पनि सोही उद्योगमा कपडा बुनेर आफ्नो जीविकोपार्जन चलाउँदै आउनुभएको छ । दुई वर्षदेखि सो काम गर्दै आउनुभएकी कमला आफ्नो कामबाट सुन्तुष्टि हुनुहुन्छ । कल्पना र कमलाजस्ता करिब चार सयजना कामदारलाई सो उद्योगले रोजगारी दिएको छ । अल्लो व्यवसायबाट सबै खर्च कटाएर मासिक करिब रु एक लाख ५० हजार बराबरको आम्दानी हुने सञ्चालक राम नेपालले बताउनुभयो । बन्दना उद्योगबाट अल्लोका कपडा र विभिन्न सामग्री उत्पादन गरी पोखरा, पाल्पा, काठमाडौँ, भक्तपुर, ललितपुर र लुम्बिनीलगायतका पर्यटकीय क्षेत्रमा बिक्री वितरण गरिन्छ । त्यसैगरी, जापान, भारत, अमेरिका, चीन, बेलायत र स्वीट्जरल्यान्डलगायतका देशमा समेत अल्लोको कपडा सामग्री निर्यात हुन्छ । अल्लोका कपडा नेपालमा उत्पादन हुने भाङ, बेम्बो (बाँसको रेशा), केराको बोक्रा, भुइँकटरका पात र कपासबाट तयार गरिन्छ । अल्लो खासगरी नेपालको रूकुम, रोल्पा, सङ्खुवासवा, भोजपुर, धनकुटा, इलाम र ताप्लेजुङ लगातयका जिल्लामा पाइन्छ । अल्लोको कपडाबाट कोट, पाइन्ट, जुत्ता, चप्पल, झोला, टोपीलगायत विभिन्न सामग्री बनाइन्छ । अल्लोको कपडा लगाउँदा छाला र उच्च रक्तचापको रोगीलाई फाइदा पुग्ने बताइन्छ । बन्दना उद्योगले अल्लोबाट बनाइएको सामग्रीलाई ५० देखि दुई सयसम्ममा बिक्री वितरण गर्दै आएको छ । त्यसबाट बनाइएको सामग्रीको प्रकृतिका आधारमा एक वटा उत्पादनको रु ५० देखि रु दुई सयसम्म कामदारलाई दिने गरिएको छ । त्यसैगरी रु तीन सयदेखि रु एक हजारसम्ममा अल्लोको कपडा बजारमा बिक्री हुन्छ । नेपाली उत्पादनलाई प्रयोग गर्ने, नेपाली हस्तकलाका क्षेत्रमा युवालाई प्रोत्साहन गर्ने, नेपालको उत्पादनलाई राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय पहिचानका रूपमा परिचित गराउने र रोजगारीको सिर्जना गर्ने उद्देश्यले २०६९ सालमा बन्दना ढाका उद्योग स्थापना गरिएको सञ्चालक नेपालले बताउनुभयो । आम्दानीको १० प्रतिशत सञ्चालक नेपालले मुलुकका विभिन्न क्षेत्रमा रहेका दृष्टिविहीनको अध्ययनका लागि खर्च गर्दै आउनुभएको छ । उहाँले गत वर्षमात्र धनकुटा जिल्लाका दृष्टिविहीनका लागि रु एक लाख ५० हजार आर्थिक सहयोग गर्नुभएको थियो । आगामी दिन आम्दानीको १० प्रतिशत भूकम्प प्रभावित बालबालिकाको शिक्षामा खर्च गर्ने उहाँको भनाइ छ । नेपाली हस्तकलाको क्षेत्रलाई राज्यले प्राथमिकताका साथ महत्व दिनुपर्ने, हस्तकलाको क्षेत्रमा लागेका व्यक्तिलाई सहुलियत दरमा ऋणको व्यवस्था गर्नुपर्ने, युवालाई प्रोत्साहन गर्ने खालको नीति ल्याउनुपर्ने, हस्तकलाको क्षेत्रलाई व्यापार मात्रभन्दा पनि नेपालको पहिचानका रूपमा हेरिनुपर्ने सो क्षेत्रमा संलग्न व्यापारीहरुको भनाइ छ । नेपाली वस्तुको प्रयोग गर्नुपर्ने भन्दै अभियान सञ्चालन गर्दै आउनुभएका अभियानकर्मीे सहेक विश्वकर्माले साँचो अर्थमा स्वदेशी साधन प्रयोग गरी उत्पादन गरिएका वस्तु उपभोग गरिदिए लाखौँ युवाले रोजगारी पाउने बताउनुहुन्छ । उहाँले ज्यामी कामका लागि विदेश गएका नेपाली दाजुभाइलाई स्वदेशमै अल्लोको व्यवसाय गर्नसमेत आग्रह गर्नुभएको छ । कतिपयले अल्लोको नाममा नक्कली अल्लोको बिक्री वितरण गरिरहेकाले सरकारले परीक्षण गर्ने मेसिनको व्यवस्था गर्नुपर्ने माग यसका व्यवसायीहरुको छ ।

काठमाडौँ, १ भदौ ।

भारतको बहुराष्ट्रिय कम्पनी इन्फ्रास्ट्रक्चर लिजिङ एन्ड फाइनान्स सर्भिस ट्रान्सपोर्टेसन नेटवक्र्स लिमिटेड (आईएल एन्ड एफएस)ले काठमाडौँ–निजगढ द्रूतमार्ग निर्माण परियोजनाको जिम्मा आफूलाई प्राप्त भएमा त्यो जसरी पनि पूरा गरेरै छाड्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको छ । भारतीय उद्योग वाणिज्य महासङ्घ र यहाँस्थित भारतीय राजदूतावासले आज यहाँ आयोजना गरेको ‘उत्तम पूर्वाधार सम्पर्क’ विषयक छलफल कार्यक्रममा उक्त कम्पनीका प्रबन्ध निर्देशक के रामचन्दले उक्त द्रूतमार्ग निर्माणको जिम्मेवारी आफ्नो कम्पनीलाई प्राप्त भएमा पाँच वर्षभित्रै त्यसलाई पूरा गर्ने दृढता व्यक्त गर्नुभयो । सार्वजनिक–निजी साझेदारीमा स्थापना भएको आफ्नो कम्पनी पूर्ण व्यावसायिक भएको दाबी गर्दै उहाँले कम्पनीको प्रतिष्ठा स्थापित गर्न इमान्दारीका साथ काम गर्नु आफ्नो कम्पनीको पहिलो कर्तव्य भएको स्पष्ट गर्नुभयो । विश्वका विभिन्न मुलुकमा रेलमार्ग, सडक, विमानस्थललगायत भौतिक पूर्वाधार निर्माणको अनुभव बोकेको आफ्नो कम्पनीले नेपाल सरकारसँग झन्डै एक वर्षदेखि उक्त मार्ग निर्माणका निम्ति छलफल गरिरहेको जानकारी दिँदै अन्तिम सम्झौता हुन बाँकी रहेकाले जिम्मेवारी प्राप्त भएमा एसियालीस्तरको चारलेनको द्रूतमार्ग बनाएरै छाड्ने उहाँले बताउनुभयो । छयहत्तर किलोमिटर काठमाडौँ–निजगढ द्रूतमार्ग पाँच वर्षमा निर्माण गरीसक्ने र २५ वर्षसम्म सञ्चालन गरी ३० वर्षपछि नेपाल सरकारलाई निर्माण गर्दाकै अवस्थामा हस्तान्तरण गरिने जानकारी दिँदै उहाँले सात वर्षसम्ममा रु १५ अर्ब ५० करोड सडक कर उठाउनै पर्ने बाध्यता कम्पनीलाई रहेको बताउनुभयो । एक खर्ब रुपैयाँको लागतमा निर्माण हुने उक्त मार्गका लागि भारत सरकारले सहुलियत ऋण प्रदान गर्ने घोषणा गरिसकेको छ । अर्थ समितिका सभापति प्रकाश ज्वालाले परियोजनाको लागत अधिक भएको भन्दै त्यसलाई घटाउनेतर्फ ध्यान दिन निर्माता कम्पनीलाई आग्रह गर्नुभयो । परियोजनाको लागतलगायत अन्य पक्षबारे समितिले अध्ययन उपसमिति गठन गरेर आवश्यक काम जारी राखेको जानकारी दिँदै उहाँले परियोजनामा निर्माता कम्पनीको योगदानबारे पनि स्पष्ट व्यवस्था हुनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयका सचिव गजेन्द्रमान ठाकुरले नेपालको राष्ट्रिय हित बिपरीत परियोजना निर्माण नहुने स्पष्ट गर्दै मुलुकको हितमा परियोजना रहेकाले जसरी पनि कार्यान्वयन गर्नुपर्ने आवश्यकता औँल्याउनुभयो । “परियोजनाबाट मुलुकलाई घाटा हुँदैन,” उहाँले भन्नुभयो । नेपालका लागि भारतका राजदूत रणजीत रायले नेपालको सामाजिक–आर्थिक विकासमा महत्वपूर्ण योगदान पुग्ने उक्त परियोजना शीघ्र निष्कर्षमा पुगेर निर्माण पनि द्रूत गतिमा होस् भन्ने भारत सरकारको चाहना रहेको बताउनुभयो । नेपालको आर्थिक विकासका लागि भारतको राजनीतिक नेतृत्वबाट दृढ समर्थन रहेको उल्लेख गर्दै उहाँले त्यसलाई प्रतिविम्बित गर्न भारतका विदेश मन्त्रीले नेपालको पुनःनिर्माणका लागि गत असारमा यहाँ आयोजित अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनमा उक्त परियोजनामा सघाउने प्रतिबद्धता व्यक्त भएको बताउनुभयो ।

काठमाडौँ, १ भदौ ।

श्रावण शुक्ल पञ्चमीका अवसरमा भोलि नापञ्चमी पर्व मनाइँदै छ । प्रत्येक वर्ष आउने श्रावण शुक्लपञ्चमी तिथिलाई नागपञ्चमी पर्वका रुपमा लिँदै नागलाई देवताको रुपमा पूजा गर्ने प्रचलन छ । विभिन्न धर्मग्रन्थमा नाग देवताको विशेष महत्व उल्लेख गरिएको जानकारी गराउँदै पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिका अध्यक्ष प्रा डा रामचन्द्र गौतमले नागपञ्चमीका दिन गरिने पूजाले सर्पादि भयबाट मुक्त भई र मनोकाङ्क्षा पूरा हुने जनविश्वास रहिआएको बताउनुभयो । नागपञ्चमी पर्व कसरी सुरु भयो भन्ने सम्बन्धमा पनि विभिन्न किंवदन्ती पाइन्छन् । एक किंवदन्तीअनुसार कुनै समयमा एक किसानका दुई छोरा र एउटी छोरीसहितको परिवार थियो । उसले एक दिन खेतमा खनजोत गर्दा नागका तीनवटा बच्चा मरेछन् । आफ्ना बच्चा मरेका कारण नाग रिसाई सम्पूर्ण परिवारलाई डस्दा सबैको मृत्यु भएछ । त्यस क्रममा किसानको छोरी छिमेकीको घरमा भएकाले बाँचिछन् । भोलिपल्ट किसानको छोरीलाई डस्न जाँदा उनले नागको पूजा गरी दूध चढाइछन् । पूजाबाट नाग प्रसन्न भएर किसानका सबै परिवारलाई बचाइदिएछन् । त्यसै दिनदेखि नाग पञ्चमी पर्व मनाउन थालिएको हो । अध्यक्ष गौतमका अनुसार नागपञ्चमीका दिन बिहानै स्नान गरी नागको चित्र वा मूर्तिमा पूजा गर्नाले नागको भय हुँदैन । नागका अनन्त, वासुकी, पद्य, महापद्य, शङ्ख, तक्षक, कुलिर, कर्कोटक आठ प्रकार रहेका छन् । गाईको गोबर अथवा गहुँको पिठोबाट निर्मित नागमा वा कागजमा बनाएको नागलाई दियो, कलश, गणेशको पूजा गरी दूध, दही, घ्यु, दुबो, कुश, फूल, सिन्दुर, चन्दन आदिले पूजा गरी, धूप, दीप, नैवैद्यसहित प्रार्थना गरी घरको ढोकामा टाँस्नाले आगलागी, चट्याङ आदिको भय नहुने जनविश्वास छ । नागको पूजाले धनधान्य र सुख सम्मृद्धि प्राप्त हुने, दैविक, भौतिक र प्राकृतिक आपत्विपत र अनिष्ट नाश हुने र कालसर्पजस्ता योग पनि नष्ट हुने विश्वास गरिन्छ । नागपञ्चमीका अवसरमा काठमाडौँका टौदह, नक्सालस्थित नागदह, धापाखेलस्थित नागदहलगायत स्थानमा विशेष मेलासमेत लाग्ने गरेको अध्यक्ष गौतमले बताउनुभयो ।

पठन संस्कृतिको विकास गर्ने उद्देश्यले नेपाल पुस्तक तथा स्टेशनरी महहासङ्घ र ग्लोबल एक्पोजिसन एन्ड मेनेजमेन्ट प्रालिले संयुक्तरुपमा यही भदौ ४ गते गते काठमाडौँमा १९ औँ नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय पुस्तक प्रदर्शनी गर्ने भएको छ । आज यहाँ आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा यही भदौ ४ गतेदेखि १२ गतेसम्म भृकुटीमण्डपमा सो प्रदर्शनी गर्न लागिएको जानकारी दिइएको हो ।

प्रदर्शनीमा १२५ स्टल रहनेछन् भने ५५ वटा राष्ट्रिय तथा २० वटा अन्तर्राष्ट्रिय पुस्तक प्रकाशन, वितरक एवम् बिक्रेता रहने महासङ्घका अध्यक्ष रघुनाथ महर्जनले बताउनुभयो । सो अवसरमा राष्ट्रकवि माधवप्रसाद घिमिरे, संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशी र साहित्यकार दुर्गालाल श्रेष्ठलाई स्रष्टा सम्मान गरिने महासचिव नवनिधि पन्तले जानकारी दिनुभयो । महासङ्घले यसअघि नै सुदूरपश्चिमाञ्चलको धनगढीदेखि बुटवल, पोखरा, नारागणढ हुँदै पूर्वाञ्चलको झापासम्म ‘सामाजिक रुपान्तरणका लागि शिक्षामा नयाँ अभियान’भन्ने नाराका साथ राष्ट्रियस्तरका पुस्तक प्रदर्शनी तथा शैक्षिक महोत्सव सम्पन्न गरिसकेको छ । यसैबीच शिक्षा मन्त्रालयले निजी क्षेत्रको अधिकार कटौती गरी पाठ्यपुस्तक उत्पादन र विक्री वितरणमा पुनः जनक शिक्षा सामग्री केन्द्र लिमिटेड र साझा प्रकाशनलाई अधिकार दिएकामा महासङ्घले विरोध जनाएको छ । अध्यक्ष महर्जनले यसबारे मुद्रक व्यवसायीसँग पनि छलफल गरेर विरोधमा उत्रने जनाउनुभयो ।

काठमाडाँै, १ भदौ ।

सामुदायिक विद्यालयहरुका कक्षा १ देखि १० सम्मका पाठ्यपुस्तकको उत्पादन र विक्रीवितरण सम्बन्धमा बारम्बार गुनासो आइरहेको प्ररिप्रेक्ष्यमा अवदेखि पुस्तक उत्पादन कार्य जनक शिक्षा सामग्री केन्द्र लि. र साझा प्रकाशनले गर्ने भएका छन् । जनक शिक्षा र साझाले आज प्रकाशित एक विज्ञप्तिमार्फत नेपालभर पुस्तक विक्री वितरण एकद्वार प्रणालीअन्तर्गत साझा प्रकाशनले गर्ने गरी मन्त्रीस्तरीय निर्णय भएकाले सोहीअनुसार पुस्तक उत्पादन तथा विक्रीवितरण हुने कुरा जानकारी गराएका छन् । यसरी यी दुई संस्थाबाट मात्र समयमै पुस्तक उत्पादन नहुने अवस्था सिर्जना भएमा निजी मुद्रण संस्थालाई समेत पुस्तक मुद्रण कार्यमा सहभागी गराइने भएको कुरासमेत विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । समयमै विद्यार्थीका हातहातमा पाठ्यपुस्तक पु¥याई पठनपाठनमा सहयोग पु¥याउने प्रतिबद्धताअनुसार यी दुबै संस्थाका सम्पूर्ण भौतिक संरचना एवम् देशव्यापी सञ्जालको पूर्णउपयोग गरिने व्यहोरासमेत संयुक्त विज्ञप्तिमा उल्लेख गरिएको छ ।

काठमाडौँ, २ भदौ ।

दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क)को अर्थमन्त्रीस्तरीय सातौँ बैठकमा भाग लिन भारत, पाकिस्तान र बङ्गलादेशका अर्थमन्त्री काठमाडौँ आइपुग्नुभएको छ । भोलि बिहान यहाँ सुरु हुने उक्त बैठकमा भाग लिन पाकिस्तानका अर्थमन्त्री महमद इजाक दार, बङ्गलादेशका अर्थमन्त्री अबुल माल अ मुहिथ र भारतका अर्थराज्यमन्त्री जयन्त सिंह नेपाल आइपुग्नुभएको हो ।

अन्य सदस्य देशबाट सचिवस्तरको प्रतिनिधित्व हुने अर्थमन्त्रालयका उपसचिव लालबहादुर खत्रीले जनाकारी दिनुभयो । अर्थमन्त्री डा रामशरण महतले अध्यक्षता गर्ने उक्त बैठकको उद्घाटन प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाले गर्नुहुने कार्यक्रम छ । बैठकमा सार्कका सदस्य राष्ट्रबीच आर्थिक गतिविधिमा कसरी सहयोग आदानप्रदान गर्न सकिन्छ भन्ने विषय र छैटौँ बैठकमा भएका निर्णय तथा सुझावको कार्यान्वयनको अवस्थाबारे छलफल हुनेछ । सार्क क्षेत्रमा लगानी अवस्थामा सुधार, गभर्नरस्तरीय बैठक, साझा मुद्राको प्रचलन र सार्कस्तरमा व्यापारका लागि सम्बन्धित राष्ट्रको मुद्रा प्रयोग (करेन्सी स्वाप) का विषयमा बैठकमा छलफल हुने जनाइएको छ । यस अतिरिक्त बैठकमा सार्क विकास कोष र सार्क लगानी बैंकबारे पनि छलफल हुनेछ । बैठकमा नेपालका तर्फबाट अर्थमन्त्री डा महत, राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरणका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत तथा राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष प्रा डा गोविन्दराज पोखरेल, नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर डा चिरञ्जीवी नेपाल, अर्थ सचिव सुमनप्रसाद शर्मा, परराष्ट्र सचिव शङ्करदास बैरागी सम्मिलित प्रतिनिधिमण्डलको सहभागिता हुनेछ ।

जुम्ला, २ भदौ ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालय जुम्लाका नायब सुब्बा गङ्गाप्रसाद पाण्डे नेतृत्वको सरकारी टोली आज बडिमालिकातर्फ लाग्ने भएको छ । सरकारी टोलीसँग अन्य भक्तालुजन पनि जाने र उनीहरु त्रयोदशी तिथिको दिन साँझ बडिमालिका पुग्दछन् । जुम्लाको सरकारी टोली झैँ बर्सेनि डोटीबाट पनि सरकारी टोली बडिमालिका आउने र दुवै टोलीको सौहार्द भेटघाट गरी चतुर्थदशीको दिनमा सँगै पूजाआजा गर्ने प्रचलन रहेको कर्णालीका सांस्कृतिकसम्बन्धी जानकारी रमानन्द आचार्यले जानकारी दिनुभयो ।

आज गएको टोली १७ दिनपछि षष्ठी तिथिको दिन जुम्ला फर्केर आउने र सो टोलीले चाँदीको काइँयो, मुरली र छत्र जुम्लालले बडिमालिकालाई चढाउने र सोही सामग्री पुजारीले फिर्ता ल्याई जुम्ला चन्दननाथमा बुझाउनुपर्ने रीति रहेको उहाँले बताउनुभयो । जानकार आचार्यका अनुसार खस मल्लकालमा जब नागराजले डोटी राज्य छुट्याए र जुम्ला र डोटीबीच त्यति राम्रो सम्बन्ध भएन । त्यसपछि विसं १८३४ मा कल्याल राज्य स्थापना भई डोटी र जुम्लाबीचको डाह मेटाउन तथा स्थायीमैत्री सम्बन्ध कायम गर्न बर्सेनि बडिमालिका जाने चलन कायम रहेको उहाँको भनाइ छ । यसैलाई बडा दिनका रुपमा ठानी जुम्लास्थित राजनीतिक दलद्वारा जारी आन्दोलनलाई एक दिनका लागि स्थगित गरिएको छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालय जुम्लाले पनि हिजो राति ८ बजेबाट कफ्र्यु खुला गरेपछि जुम्लाको जनजीवन शान्त रहेको छ

काठमाडौँ, २ भदौ ।

युवा समाज परिवर्तनका संवाहक हुन् भन्ने दरिलो उदाहरण अनामनगरका जागरुक युवाले आफ्नो कर्मले पुष्टि गरेका छन् । यतिखेर ‘अनामनगर हरियाली बनाउ’ अभियानअन्तर्गत केही युवा समाजमा देखिएका विकृति र विसङ्गतिलाई हटाएर विकास निर्माण र समाज परिवर्तनका लागि सकारात्मक गतिविधिमा लागेका छन् । मुलुकको प्रमुख प्रशासनिक निकाय सिंहदरबारमा वरिपरिको वातावरण स्वच्छ र सडक सुन्दर बनाएर हरियाली कायम गर्न युवा सक्रिय भएका हुन् । युवा विध्वङ्सात्मक गतिविधिमा नभई समाज परिवर्तनका पनि संवाहक हुन् र त्यो काम आफैँबाट सुरुवात गर्नुपर्छ भन्ने ध्येयले विभिन्न सामाजिक काममा सक्रिय भएको जागरुक युवा करण श्रेष्ठले बताउनुभयो । श्रेष्ठको अगुवाइमा सिंहदरबार पूर्वी द्वार क्षेत्रको हनुमानस्थानदेखि सिंहदरबार प्रहरी वृत्तसम्म हरियाली बनाऔँ अभियानअन्तर्गत विभिन्न प्रजातिका फूल तथा बिरुवा रोपिएको छ । अभियानको पहिलो चरणमा ८० भन्दा बढी फूल तथा बिरुवा रोपिएको छ, भने क्रमशः सरसफाइलगायतका कार्यक्रम अघि बढाइएको छ । अनामनगरको सडक सौन्दर्यताको साथै स्वच्छ वातावरण र हरियाली कायम गर्न अभियान सुरु गरिएको अभियन्ता श्रेष्ठले उल्लेख गर्नुभयो । श्रेष्ठको सक्रियतामा अनामनगरका स्थायनीयवासी समाजसेवी, सर्वसाधरण तथा सामुदायिक प्रहरीले अभियानलाई साथ दिएका छन् । अभियानलाई साथ दिएको महानगरीय प्रहरी वृत्त सिंहदरबारका प्रहरी नायब उपरीक्षक (डिएसपी) प्रजित केसीले युवाको सकारात्मक सक्रियतालाई सार्थक तुल्याउन आफ्नो सङ्गठनले सक्दो सहयोग गर्ने बताउनुभयो । अनामनगर क्षेत्रमा स्वच्छ वातावरण र हरियाली कायम गर्नुका साथै अव्यवस्थित पार्किङ हटाई सडक व्यवस्थापन र सौन्दर्य कायम गर्न प्रहरीले थप सक्रियता जनाउने प्रहरीले जनाएको छ ।

काठमाडौँ, २ भदौ ।

अर्थमन्त्री डा रामशरण महत र भारतीय अर्थ राज्यमन्त्री जयन्त सिन्हाबीच आज अर्थमन्त्रालयमा भेटवार्ता भएको छ । भोलि हुने दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क)को अर्थमन्त्रीस्तरीय सातौँ बैठकमा भाग लिन नेपाल आउनुभएका अर्थ राज्यमन्त्री सिन्हाले आज साँझ अर्थ मन्त्रालय पुगी अर्थमन्त्री महतसँग भेटवार्ता गर्नुभएको हो । उहाँहरुबीच भएको वार्तामा व्यापारका लागि एक अर्काको मुद्रा प्रचलनमा ल्याउने, द्विपक्षीय लगानी बढाउने, व्यापार घाटा कम गर्ने र काठमाडौँ–तराई द्रुत मार्गको निर्माण गर्ने विषयमा छलफल भएको अर्थमन्त्री डा रामशरण महतले जानकारी दिनुभयो । भेटपछि पत्रकारसँग कुरा गर्दै अर्थमन्त्री महतले सार्क विकास कोषको स्तरोन्नतिका विषयमा पनि छलफल भएको र द्रुतमार्गमा भारतले सहयोग गर्ने इच्छा व्यक्त गरेको बताउनुभयो । त्यसैगरी, अर्थराज्यमन्त्री सिन्हाले दुई देशबीचको व्यापार सहजीकरण र द्रुत मार्ग निर्माणमा भारत सहयोग गर्न इच्छुक रहेको बताउनुभयो ।

प्यूठान, २ भदौ ।

एकसाता अघिदेखि बन्द भई शुक्रबारदेखि आंशिक रुपमा विद्युत् उत्पादन थालेको बुटलव पावर कम्पनी (बिपिसी) दारिमचौर, प्यूठानको विद्युत् उत्पादन पुनः बन्द भएको छ । उत्तरी प्यूठानमा लगातार आएको वर्षाले झिमरुक नदीमा ठूलो बाढी आएपछि बिपिसीले यो साता आफ्नो विद्युत उत्पादन बन्द गरेको थियो । बाढीसहितको पानीले विद्युत् उत्पादनका लागि प्रयोग हुने मेसिन बिगारेपछि उत्पादन बन्द गरिएको कम्पनीका वितरण शाखा प्रमुख श्याम थापाले बताउनुभयो । एक दिन विद्युत् उत्पादन बन्द गर्दा १२ लाख युनिटको रु ६२ लाख ७६ हजारभन्दा धेरै कम्पनीलाई घाटा हुने गरेको छ । बिपिसीले औसत दैनिक पाँच मेगावाटसम्मको विद्युत् वितरण गर्ने गरेको छ । त्यसपछि बचेको विद्युत् नेपाल विद्युत् प्राधिकरण केन्द्रीय प्रसारणलाई दिने गरेको छ । विद्युत् आपूर्तिमा समस्या भएपछि सर्वसाधारण तथा सञ्चारमाध्यम प्रत्यक्ष समस्यामा परेका छन् । विद्युत् आपूर्ति बन्द हुँदा जिल्लाका सामुदायिक रेडियो बन्द अवस्थामा रहने गरेको सामुदायिक रेडियो नेटवर्क प्युठानका अध्यक्ष सञ्जय रिजालले बताउनुभयो । हाल जिल्लामा पाँचवटा रेडियो भएकामा रेडियो माण्डवीबाहेक अन्यमा वैकल्पिक ऊर्जा नहँुदा समस्या उत्पन्न भएको रिजालले बताउनुभयो । त्यस्तै बिएड र बिए दोस्रो वर्षको परीक्षा सञ्चालन भएको समयममा विद्युत् आपूर्ति बन्द हुँदा विद्यार्थी त्यसको थप मारमा पर्ने गरेको प्यूठान क्याक्पसका माधव केसीले बताउनुभयो ।

बाबियाचौर (म्याग्दी), २ भदौ ।

म्याग्दीमा एकै मौसममा रु ३६ करोडभन्दा बढी मूल्यबराबरको आलु उत्पादन भएको छ । जिल्ला कृषि विकास कार्यालयका अनुसार एक हजार २५ हेक्टर क्षेत्रफलमा आलुखेती भएकोमा १० हजार ५०६ मेट्रिक टन उत्पादन भएको कार्यालयका बागवानी विकास अधिकृत वासुदेव पौडेलले जानकारी दिनुभयो । जिल्लामा उत्पादन भएको आलु रु ३० देखि रु ४० प्रतिकिलोका दरले बिक्री भएको छ । कृषक व्यावसायिक बन्नु, उन्नत जात भित्रिनु, पुरानो खेती प्रविधि आधुनिकीरण बन्दै जानु, अनुदानका कार्यक्रम, बीउ आलु भण्डार गृह निर्माण हुनु, बजारको पहुँच विस्तार, अन्य बालीको तुलनामा सजिलो र नगद आम्दानी हुने भएकाले आलुखेतीतर्फ कृषकको आकर्षणसँगै उत्पादन बढ्दै गएको अधिकृत पौडेलको भनाइ छ । म्याग्दीको राम्चे, हिस्तान, शिख, घार, कुहुँ, कुइँनेमङ्गले, पाखापानी, मल्कवाङ, गुर्जा, मुदी, मल्कवाङ, चिमखोला, पात्लेखेत, भकिम्लीलगायत ३३ गाविसमा व्यावसायिक आलुखेती हुने गरेको छ । कृषि विकास कार्यालयको तथ्याङ्कअनुसार सबैभन्दा बढी राम्चे गाविसमा ८११ हेक्टर क्षेत्रफलमा रु दुई करोड ८३ लाख ८५ हजार बराबरको आलु उत्पादन भएको देखिन्छ ।

अन्य अन्नबालीको तुलनामा धेरै समय, जनशक्ति र मेहनत आवश्यक नपर्ने तथा बजारमा उच्च माग भएकाले जिल्लामा व्यावसायिक आलु खेतीतर्फ कृषकको आकर्षण बढेको छ । यहाँ स्थानीयका साथै कुफ्रेज्योतिका साथै दाना (पिबिएस) र बियाँ बीउ (टिपीएस) प्रविधिको प्रयोग गरी उन्नत जातका आलुको खेती हुने गरेको छ । जिल्लामा उत्पादन भएको धेरैजसो आलु बेनी, पोखरा र काठमाडाँैमा निकासी हुने गरेको छ । घरायसी उपभोग, आन्तरिक बजार र बीउ आलुका लागि म्याग्दी जिल्ला आत्मनिर्भर बनेको छ । परम्परागत रुपमा अन्नबालीसँग आलु साट्ने प्रचलन रहेकामा पछिल्लो समय सडक विस्तार भएपछि सहरी क्षेत्रमा निकासी हुन थालेको कृषकले बताएका छन् । मध्यपहाडी क्षेत्रको चिसो हावापानीमा प्राङ्गारिक तरिकाबाट उत्पादन भएको आलु स्वादिलो र गुणस्तरीय हुने भएकाले म्याग्दीको आलुको माग बढ्दै गएको छ । जिल्लाबाट निकासी हुने कृषि उपजमा आलु पहिलो नम्बरमा पर्छ । जिल्लाभर करिब तीन हजार जना कृषक व्यावसायिक आलु खेतीमा संलग्न भएको अनुमान गरिएको छ । आलुखेतीको प्रवद्र्धनका लागि जिल्ला कृषि विकास कार्यालयले बीउ आलु आत्मनिर्भर कार्यक्रमका साथै सुरक्षित भण्डारणका लागि विभिन्न ठाउँमा शीतभण्डार भवन निर्माण गर्न सहयोग गरेको छ ।

कावासोती, २ भदौ ।

ईलाका प्रशासन कार्यालय कावासोतीले आर्थिक वर्ष २०७१÷०७२ मा रु पाँच करोड १३ हजार राजस्व सङ्कलन गरेको छ । राहदानी, संस्था नवीकरण, दण्ड जरिवाना, प्रशासनिक दण्डलगायत शीर्षकबाट उक्त राजस्व सङ्कलन गरेको ईलाका प्रशासन कार्यालय कावासोतीका प्रमुख लुकबहादुर क्षेत्रीले जानकारी दिनुभयो । सबैभन्दा बढी राहदानीबाट रु पाँच करोड चार लाख ५० हजार, संस्था नवीकरणबाट रु चार लाख राजस्व उठेको हो ।

सुरुङ्गा(झापा), २ भदौ ।

दक्षिणी झापाको राजगढमा जङ्गली हात्तीले ‘उप्रदो’ मच्चाउन थालेपछि स्थानीयबासी चिन्तित बनेका छन् । विगत लामो समयदेखि स्थानीय चारकोशे जङ्गलअन्तर्गत पर्ने मनकामना, साधुपर्ती, लक्ष्मीथान सामुदायिक वनमा बसेका हात्तीले एक सातामा दर्जनभन्दा बढी स्थानीयको घर भत्काएपछि स्थानीयबासी चिन्तित बनेका हुन् । आज मात्रै जङ्गली हात्तीको समूहले राजगढ–५ र ९ नं वडाका सात घर भत्काएको साधुपर्ती सामुदायिक वन समूहका अध्यक्ष यामबहादुर गौतमले बताउनुभयो । हात्तीले दिनहुँ घर भत्काउँदा लाखौँको क्षति भएको उहाँको भनाइ छ । जङ्गली हात्तीले राजगढ–५ निवासी गीतादेवी दाहाल, वडा नं ९ निवासी भीमबहादुर मोक्तान, विशाल मोक्तान, लखीराम मुर्मू, वावुलाल मुर्मू, ठेम्क सोरेन र लेठू मडीको घर भत्काएको अध्यक्ष गौतमले जानकारी दिनुभयो । इलाका प्रहरी कार्यालय राजगढका प्रमुख मनोजकुमार पौडेलले जङ्गली हात्तीले अधिकांशको घरमा पूर्ण रुपमा क्षति पु¥याएको र अन्नपातसमेत नष्ट गरेको बताउनुभयो ।

काठमाडौँ, २ भदौ ।

भूकम्पपीडितको राहत र पुनःस्थापना कार्यमा सघाउन फरवार्ड कम्युनिटी माइक्रो फाइनान्स वित्तीय संस्था लिमिटेड र नेपाल राष्ट्र बैंक पूर्व कर्मचारी सङ्घले प्रधानमन्त्री दैवी प्रकोप उद्धार कोषमा रकम प्रदान गरेका छन् । फरवार्ड माइक्रो फाइनान्सले दियो १० लाख प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा आयोजित कार्यक्रममा फरवार्ड कम्युनिटी माइक्रो फाइनान्सका कार्यकारी अध्यक्ष भगवती चौधरीले रु १० लाखको चेक प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालालाई हस्तान्तरण गर्नुभएको थियो । सो अवसरमा प्रधानमन्त्री कोइरालाले सहयोग रकमको उपयोगको निगरानी गर्न आग्रह गर्नुभएको थियो । “अहिले दुनियाँले नेपाललाई हेरिरहेको छ,” प्रधानमन्त्री कोइरालाले भन्नुभयो – “ सहयोग रकम दुरुपयोग नहोस् भन्नेमा सरकार सचेत छ । तपाइँहरुले पनि निगरानी गर्नुपर्दछ ।” सरकारले मुलुकमा सुशासन कायम गर्न पारदर्शीता, जवाफदेहिता, मितव्ययिता र भ्रष्टाचारविरुद्ध शून्य सहनशीलताको नीति अबलम्बन गरेको पनि उल्लेख गर्दै प्रधानमन्त्री कोइरालाले भन्नुभयो – “बदमासी गर्नेलाई कडा भन्दा कडा कारबाही गर्नुपर्दछ ।” सहयोग रकम हस्तान्तरण कार्यक्रममा संस्थाको सञ्चालक समितिका सदस्यहरु आशुतोष शर्मा, केशव पौडेल, हरिनारायण चौधरी, सविता दहाल, अन्नपूर्णा श्रेष्ठ र प्रमुख कार्यकारी अधिकृत आशनारायण चौधरी सहभागी हुनुहुन्थ्यो । पूर्व कर्मचारीको सात लाख २२ हजार सहयोग नेपाल राष्ट्र बैंकका अवकाश प्राप्त कर्मचारीहरुको संस्था नेपाल राष्ट्र बैक पूर्व कर्मचारी सङ्घले उद्धार कोषमा रु सात लाख २२ हजार ५४५ प्रदान गरेको छ । बिहान प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा आयोजित कार्यक्रममा सङ्घका अध्यक्ष भोलाराम थापाले सो रकमको चेक प्रधानमन्त्री कोइरालालाई हस्तान्तरण गर्नुभएको थियो । सो अवसरमा सङ्घका माधवप्रसाद भट्ट, डा रेवतबहादुर कार्की, रीता पन्त, श्यामबहादुर श्रेष्ठ, किशोरी थापा र गौरीशङ्कर श्रेष्ठको उपस्थिति रहेको थियो ।