काठमाडौं । एउटा निश्चित चक्रमा मासिक श्राव हुनु प्राकृतिक र स्वभाविक प्रक्रिया हो । सामान्यतया महिनावारी २८ देखि ३२ दिनमा हुने गर्छ । तर महिनावारी नियमित रुपमा नहुनु धेरै महिलाहरुको समस्या हो । महिनावारी रोकिएको समयमा महिलाहरुमा गर्भवती भएको हो कि भन्ने शंका धेरै हुन्छ । तर अन्य कारणले पनि महिनावारी रोकिन सक्छ, धेरै कारणहरु मध्ये हर्मोनको परिवर्तन हुनु वा कुनै विरामीका कारणले महिनावारी रोकिन्छ ।
कहिले छिटो वा कहिले ढिलो मासिक स्राव हुन्छ । यसरी अनियमित मासिक श्राव हुनुमा एक मात्र कारण छैन । अनेक कारणले मासिक श्रावमा गडवडी हुन्छ ।
कतिपय अवस्थामा वायु प्रदूषणले पनि महिलाको मासिक श्राव गडवडी हुनसक्छ । वायुप्रदूषणले गर्दा हर्मोनमा परिवर्तन हुने र त्यसको असर महिनावरीमा देखिने चिकित्सकहरुले बताएका छन् ।
विभिन्न अध्ययनले १४ देखि १८ वर्ष समूहका किशोरकिशोरीमा महिनावारी गडबडी हुनुमा वायु प्रदुषण एक प्रमुख कारण भएको जनाएको छ । तर, महिनावरी गडबडीमा वायु प्रदूषण मात्र जिम्मेवार छैन । अरु थुप्रै कारणले यस्तो समस्या हुन्छ ।यहाँ महिनावारीको समय चक्रमा परिवर्तन आउनुको कारण उल्लेख गरिएको छ ।
१.खराब जीवनशैली
खराब जीवनशैली, खराब खानपानले स्वास्थ्यमा प्रतिकुल असर पर्छ । यसमध्ये एक हो अनियमित मासिक श्राव पनि । खासगरी निस्क्रिय अनि अनियमित जीवनशैली, अनियमित र जथाभावी खानपानको कारण मासिक श्रावमा गडबडी आउन सक्छ ।
२. तनाव
तनावको कारण समेत मासिक श्रावमा गडबडी हुने बताइन्छ । तनावको अवस्थामा हुँदा हर्मोन असन्तुलित हुने हुँदा त्यसले मासिक श्राव गडबडी हुन्छ ।
३.थाईराइडको कारण हर्मोन असन्तुलन हुनु
थाईराइडका कारण मानिसको शरिरमा हर्मोन असन्तुलन हुन्छ । औसतभन्दा धेरै सक्रिय हुने र कम सक्रिय हुनाले शरीरमा थायराक्सिन र अन्य हर्मोनको असन्तुलन हुन्छ । हर्मोन्सको असन्तुलनका कारण महिनावारीमा गडबढ हुन सक्छ । यो समयमा रगत जाँच गर्नु स्वास्थ्यको लागि उपयुक्त हुन्छ ।
४.धेरै एन्टिबायोटिक्सको प्रयोग गर्नु
लामो समयसम्म विरामी हुँदा धेरै क्षमता भएको एन्टीबायोटिक औषधिको प्रयोग गरिन्छ । यो औषधिले एस्ट्रोजन र प्रोजेस्टेरोनको स्तरमा असर गर्छ र ओभुलेशन प्रक्रिया प्रभावित हुन्छ । यस्तो अवस्थामा चिकित्सकको सल्लाह अनुसार उपचार गराउनु आवश्यक हुन्छ ।
५. पोलिसिस्टिक ओभरी सिंड्रोमको कारण
यो अवस्थामा महिलाको अन्डाशय वा ओभरीमा सानो सिस्टस उत्पन्न हुन्छ र यो सामान्य अन्डोत्सर्गको प्रक्रियालाई जटिल बनाईदिन्छ । बढी तौल भएका र जीवनशैली अनियमित भएका व्यक्तिहरुकोलाई यस किसिमको समस्या देखा पर्छ । कुनै पनि किसिमको लक्षण देखा परेमा तुरुन्त चिकित्सकसँग सम्पर्क गर्नुपर्छ ।
६ . तौल घटबढ भईरहनु
शरिरको तौल घटबढ हुँदा महिनावारीमा असर पर्छ । तौल धेरै बढ्दा वा घट्दा महिनावारी चक्रमा नकारात्मक प्रभाव पर्छ र महिनावारी अनियमित हुन्छ । बढी तौल भएका महिलामा एस्ट्रोजन हर्मोनको उत्पादन धेरै हुन्छ र एस्ट्रोजन हर्मोन परिवर्तन हुन्छ जसले गर्दा महिनावारी अनियमित हुन्छ ।
७ . धेरै शारिरिक परिश्रम गर्नु
तौल घटाउनलाई शरिरको क्षमता भन्दा बढी व्यायाम गर्दा पनि महिनावारी प्रभावित हुन्छ । यसकारण व्यायामसँगै पौष्टिक तत्वलाई समेत प्राथमिकतामा राख्न जरुरी छ । धेरै कसरतले शरिरको हर्मोन असन्तुलित हुन जान्छ । एस्ट्रोजन र प्रोजेस्टेरोन हर्मोनले महिनावारीलाई सामान्य राख्नका लागि मद्दत गर्छ । धेरै शारिरिक अभ्यासले महिनावारीमा परिवर्तन ल्याउँछ ।
प्रकाशित मितिः २०७७ कार्तिक ०७ शुक्रबार
Comments